Klimaatakkoord: kilometerheffing, aanpak hyperspits en rol voor fiets

Onderzoek starten naar een vorm van kilometerheffing, werkgevers duurzaam vervoer laten stimuleren onder werknemers, een flinke extra investering in fietsparkeren en bekijken of variatie in ticketprijs een oplossing is tegen de drukte tijdens de hyperspits in het OV. Het zijn enkele maatregelen in het zojuist gepresenteerde Klimaatakkoord.

Doel van het Klimaatakkoord is de uitstoot van CO2 in 2030 met 49 procent te verminderen ten opzichte van 1990. In 2050 moet de uitstoot met 95 procent zijn afgenomen. De plannen op het gebied van mobiliteit zijn samengesteld door de Mobiliteitstafel, bestaande uit afgevaardigden van onder meer Bovag, ANWB, Rai en TLN.

Kilometerheffing

Zoals inmiddels is uitgelekt, staat in het Klimaatakkoord dat het kabinet een onderzoek start naar een vorm van kilometerheffing. De aanleiding is tweeledig. “Elektrisch rijden raakt steeds verder ingeburgerd”, valt te lezen. “Mede daarom is op termijn een andere vormgeving van de autobelastingen noodzakelijk. Dit voorkomt dat een steeds kleinere groep de inkomsten opbrengt.” De andere aanleiding is dat betalen naar gebruik zou zorgen voor minder files en uitstoot. Volgens de opstellers wijst onderzoek van het Planbureau voor de Leefomgeving daarop.

In elk geval worden drie varianten uitgewerkt. Ten eerste: beprijzing per kilometer van elektrische auto’s, waarbij voor fossiele auto’s het huidige systeem in stand blijft. Ten tweede: een tijd- en plaatsgebonden heffing met uitzondering van een spitsheffing voor het hele wagenpark. En ten derde: een emissie-, tijd- en plaatsgebonden heffing voor het hele wagenpark

Werkgevers

Werkgevers spelen een belangrijk rol in de plannen om mensen duurzamer te laten reizen. De bij het Klimaatakkoord betrokken partijen spreken af dat minimaal 1.000 werkgevers zich voor 2030 inzetten om de CO2-uitstoot van zakelijke mobiliteit in 2030 gehalveerd te hebben ten opzichte van 2016. Dit doen partijen door met werknemers te communiceren over duurzame mobiliteit, reductiemaatregelen te nemen en de voortgang te monitoren.

Idee is ook om versnelling van duurzame personenmobiliteit vast te leggen in cao’s. De Rijksoverheid en de coalitie Anders Reizen willen nog dit jaar in overleg met vakbonden om de mogelijkheden van de huidige fiscale regelingen.

En over fiscale regelingen gesproken: onder meer de Rijksoverheid, RAI Vereniging, BOVAG, NS en Anders Reizen spreken af fiscale regelingen en het gebruik daarvan te onderzoeken. Doel is om deze vervolgens in te zetten om verduurzamen van mobiliteit aantrekkelijker te maken voor werkgevers. Bekend is al dat het kabinet de regels rondom de leasefiets gaat versoepelen.

Hyperspits

Het aanpakken van de hyperspits in het OV krijgt veel aandacht in de plannen. NS en de Rijksoverheid komen nog dit jaar met een gezamenlijk voorstel om vormen van vraagsturing, waaronder prijsprikkels, op specifieke trajecten in te zetten. De pilots en/of maatregelen zullen in eerste instantie gericht zijn op de drukste trajecten. De NS kondigden al eerder zo’n maatregel aan.

Ook gaan ze, en eventueel andere vervoerders en concessie-verlenende overheden, met onderwijsinstellingen in gesprek over het spreiden van onderwijstijden om zodoende ruimte te creëren in de hyperspits. Doel van deze inzet is dat in 2023 het aantal studenten in de hyperspits met 20 procent is afgenomen. In Nijmegen wordt hier al goede sier mee gemaakt. Naast een betere benutting van de bestaande treincapaciteit, worden ook acties ondernomen waarmee de capaciteit op het spoor en in de trein kan worden vergroot. Mogelijke pilots met autonoom treinverkeer zijn hier onderdeel van.

De partijen willen bovendien, voor de korte stukken, de trein aantrekkelijker maken dan het vliegtuig. De Rijksoverheid en NS doen daarom in 2019 nog een onderzoek naar gelijkwaardige omstandigheden in relatie tot de prijs van internationaal vliegen en treinen tot en met 700 kilometer.

Deelconcepten

MaaS, Mobility as a Service, kan natuurlijk niet ontbreken in de plannen. Het kabinet en de OV-sector zetten vol in op dit nieuwe multimodalemobiliteitsconcept. De Rijksoverheid en lokale overheden faciliteren en stimuleren, zeggen ze, deelconcepten. In de fysieke ruimte, onder andere dicht bij OV-locaties, neemt de gemeente parkeergelegenheid en laadmogelijkheid op in bestemmingsplannen.

De Rijksoverheid en lokale overheden streven er, gezamenlijk met relevante marktpartijen, naar om een standaardtaal en protocollen vast te stellen voor aanbieders van MaaS-diensten. Doel is het maximaal ontsluiten van verschillende modaliteiten te faciliteren. Om zo’n standaard taal wordt al lang, en met veel geluid geroepen.

Multimodaliteit moet ook meer terugkomen in de MIRT-programma’s, blijkt verder uit het Klimaatakkoord. Partijen spreken af bestaande programma’s tot 2028 slim te benutten voor duurzame mobiliteit. De Rijksoverheid, IPO, VNG spreken af om bij lopende MIRT-trajecten te verkennen of maatregelen voor fiets en multimodale hubs kansrijk zijn om mee te nemen bij aanpassingen aan weg-, water- en spoorinfrastructuur.

Fietsparkeren

Die fiets, niet te vergeten, heeft ook een belangrijke plek in de plannen. Het Rijk trekt, in aanvulling op de middelen die in het regeerakkoord zijn gereserveerd, nogmaals 75 miljoen euro uit voor de cofinanciering van investeringen in fietsenstallingen bij OV-knooppunten.

IPO, VNG en de Rijksoverheid spreken bovendien af binnen om de Nationale Omgevingsvisie ruime fietsparkeernormen bij bedrijven en woningen als nieuwe norm en eis toe te passen. Hiertoe wordt dit jaar een convenant gesloten.

Uitstoot-vrij

Fietsen is uitstoot-vrij, autorijden straks ook. Het kabinet wil alle zeilen bijzetten om in 2030 alleen nog emissievrije auto’s te verkopen. Particulieren die over willen stappen op een elektrische auto, komen in aanmerking voor een subsidie. In eerste instantie werd gesproken over 6.000 euro, dat bedrag zou nu teruggebracht worden naar 3.000 euro. Er wordt verder geïnvesteerd in het realiseren van een laadnetwerk. Daarnaast moet de informatievoorziening over de locatie en beschikbaarheid van laadpunten verbeterd worden.

De ontwikkeling van waterstof is volgens het kabinet belangrijk als energiedrager, vooral voor zwaar vervoer. Afhankelijk van de marktontwikkelingen zijn, zo staat in het akkoord, aanvullende maatregelen nodig.