Twijfels over effect spitsmijdenprojecten

Marieke Martens, hoogleraar verkeersgedrag aan de Universiteit Twente, uit kritiek op het onderzoek naar het effect van de spitsmijdenprojecten in de Rotterdamse regio dat is verricht in opdracht van IenM.

Het gaat dan om de exacte percentages in het evaluatie-onderzoek, omdat maar een kwart van de voormalige deelnemers heeft gereageerd op de onderzoeksenquêtes. Ook is onduidelijk hoeveel van alle voormalig deelnemers toch nog af en toe de spits mijden.

Wel is duidelijk dat een groot deel van de automobilisten die geld krijgen wanneer zij de spits omzeilen, aan het einde van de campagne weer in de oude gewoonte terugvalt.

30.000 forensen hebben meegedaan aan de Wild! van de Spits-campagnes waarbij zij een jaar lang tot 180 euro in de maand konden verdienen wanneer zij zich op de drukste tijden niet met hun auto lieten zien op de Rotterdamse ring. Een deel pakte het openbaar vervoer, ging fietsen of werkte vaker thuis. Anderen bleven met de auto pendelen, maar pasten de rijtijden aan. Een jaar na afloop van hun deelname sluit, volgens de evaluatie, de helft ’s ochtends en ’s avonds weer aan de file. Twee jaar later is dat 67 procent.

Een klein deel blijft ondanks het wegvallen van de vergoeding wel de spits mijden, is de verwachting van onderzoeksbureau dat in opdracht van het ministerie van Infrastructuur en Milieu bekeek of de Rotterdamse projecten een blijvende gedragsverandering hebben teweeggebracht. Hoeveel dat er zullen zijn, houdt het bureau in het midden. Het gaat dan vooral om mensen die de fiets en het openbaar vervoer hebben ontdekt als beter alternatief. Degenen die nooit afscheid van hun auto hadden genomen, maar buiten de spitstijden om reden, vallen het snelst terug in hun oude gewoonte.

‘Het heeft blijkbaar meer voor- dan nadelen om toch tijdens spitstijden in de auto te zitten, desnoods met wat file’, zegt Marieke Martens, hoogleraar verkeersgedrag aan de Universiteit Twente. ‘Voor een vergoeding was deze groep bereid om moeite te doen om hun reis anders te organiseren, maar met het wegvallen daarvan zijn er geen voordelen meer. Tijdens de proefperiode is men er achter gekomen dat het alternatief ook nadelen heeft. De meeste mensen vinden de auto sneller en comfortabeler dan de bus of fiets. En rijden tijdens de spits omdat dat praktischer is dan het verschuiven van werktijden, onder andere omdat onze hele maatschappij op standaardwerktijden gericht is.’