SmartwayZ.NL haalt met slimme gedragsinterventies 14% van de mensen uit de auto

Wat kun je aan gedragstechnieken inzetten om meer auto’s van de weg te halen? In opdracht van SmartwayZ.NL en Brainport Bereikbaar zijn wetenschappelijk onderbouwde pilots en creatieve experimenten ontwikkeld, gericht op thuiswerken. Gedragswetenschapper Rick Baggermans van SmartwayZ.NL vertelt meer over de resultaten en het uitrollen van twee effectieve interventies, naar andere plekken.

Waaruit bestond de eerste thuiswerkcampagne?

“Een van de belangrijkste weerstanden die mensen ervaren bij thuiswerken, is het missen van sociaal contact met hun collega’s. Je zit alleen thuis je boterhammen te eten; helemaal niet gezellig natuurlijk. De eerste thuiswerkcampagne, die samen met gedragsbureau Duwtje is opgezet, richt zich heel erg op dit aspect. Want als je met z’n allen thuis gaat werken, dan kun je ook samen met je dorpsgenoten pauze houden. Dit hoeven niet je collega’s te zijn.”

“Het gedragsteam ging om tafel om een goede interventie te bedenken die hierop inspeelt. Zo kwamen we op het idee om door verschillende wijken in het Noord-Brabantse Gemert een koffiekarretje rond te laten rijden. Bewoners kregen een kaart in de brievenbus, om ze te attenderen op de thuiswerkpilot. Zo konden mensen in hun eigen wijk een kopje koffie drinken met andere mensen, die op diezelfde dag ook thuis aan het werken waren. Een bijvangst van deze campagne is dat het ook nog het dorpsgevoel versterkt.”

Hoe is de effectiviteit van de pilot gemeten?

“We hebben door middel van kentekenregistratie gemeten hoeveel forenzen er zijn, zowel voor dit onderzoek als daarna. En daar zagen we een afname van veertien procent van het aantal forenzen. Dat is een heel mooi resultaat.”

Dus dit is dé manier om mensen thuis te laten werken?

“Nee, er moet wel bij opgemerkt worden dat dit een eenmalig gebeuren is geweest. Alleen een gratis kopje koffie gaat er niet voor zorgen dat mensen thuis blijven werken. Het is echt het faciliteren van sociaal contact. Dus de vraag is, wat gebeurt er als je dit opschaalt? Het is onrealistisch om te denken dat je dan die veertien procent volhoudt. Maar dat hoeft ook niet. Ook al halveert dat, dan denk ik dat we nog steeds heel erg blij mogen zijn als we een structurele afname kunnen realiseren. Maar dat is de volgende stap.”

Wat was de andere pilot die bleek te werken?

“Die campagne was gericht op wat mensen verliezen als ze elke dag heen en weer reizen naar hun werk, namelijk tijd. Mensen hebben een hekel aan dingen verliezen. Tien euro verliezen doet meer pijn dan dat tien euro vinden je aan plezier oplevert, weten we uit de wetenschap.”

“Die reistijd is eigenlijk toch wel een soort van verspilde tijd en daar hebben we heel erg op ingespeeld. Bij thuiskomst lag er bij mensen een mooi opgemaakte kaart op de mat, met verschillende opties van activiteiten die ze in diezelfde tijd hadden kunnen doen. Daarnaast was de kaart om te vouwen tot deurhanger, want anders gooien mensen het in de prullenbak en is de herinnering meteen weg. Zo kon je aan je huisgenoten laten zien of je wel of niet gestoord mocht worden, tijdens het thuiswerken.”

“Ook hier zagen we een vergelijkbaar resultaat: er waren minder forenzen onderweg op de dagen nadat de kaart verspreid was.”

Waarom is het zo belangrijk dat de pilots schaalbaar zijn?

“Je kunt altijd iets verzinnen dat effect heeft om mensen ander gedrag te laten vertonen. Dat is volgens mij niet het moeilijkste van ons vak. De moeilijkheid zit erin om net die prikkel te vinden waardoor mensen ander gedrag gaan vertonen, zonder dat je daarvoor een hele poppenkast op hoeft te tuigen.”

“We hebben niks aan een oplossing die je voor duizenden euro’s in kan zetten om eenmalig een paar mensen thuis te laten werken. Dat is gewoon veel te duur. Of waar je ontzettend veel voor moet regelen, elke keer weer opnieuw.”

“Wij willen dat SmartwayZ.NL werkt voor heel Zuid-Nederland. En door één keer grondig onderzoek te doen en dit schaalbaar te maken, heb je dadelijk gewoon een kant-en-klare oplossing die op veel meer plekken in Nederland ingezet kan worden.”

Wat zijn de volgende stappen?

“We gaan nu kijken of de effecten ook structureel te maken zijn. Dat hoeft niet elke keer met een koffiekarretje, het gaat erom dat je ontmoetingen faciliteert. En dat kan misschien ook op andere manieren. Je kunt mensen ook gewoon op een centrale plek samen laten komen.”

“Gemert is niet super groot, je kan prima even op je fiets stappen en tien minuten rijden om in het centrum te komen, om daar samen te komen met andere thuiswerkers. Dat is misschien nog wel veel gezelliger ook. Dus dat zijn allemaal dingen die we nog verder kunnen gaan uitdenken.”

Waarom moeten deelnemers aan het Congres Mobiliteitstransitie de deelsessie van SmartwayZ.NL bijwonen?

“Ik zal tijdens het congres nog dieper ingaan op wat wel heeft gewerkt in de pilots en wat niet. Beleidsmakers en werkgevers krijgen dus hele concrete tips en handvatten waar ze de volgende dag al mee aan de slag kunnen om thuiswerken te stimuleren.”

Om alvast in de stemming te komen voor het congres op 25 mei in Den Haag, hebben wij een aantal interessante artikelen voor u gebundeld in het Mobiliteitsmagazine.