Stress door kapotte liften op treinstations
Rolstoelgebruiker Nick Bootsman vermijdt samen met veel andere liftgebruikers het openbaar vervoer door kapotte stationsliften. Een oproepje op Twitter liet zien hoe groot het probleem is: binnen enkele uren kreeg Bootsman maar liefst 26 meldingen van kapotte liften op NS-stations. “Als je niet op die liften kan vertrouwen, dan ga je helemaal niet meer reizen”, zegt Bootsman.
“In werkelijkheid is het aantal kapotte stationsliften een stuk hoger”, begint Bootsman te vertellen. “Ik kwam op 26 uit puur aan reacties onder mijn oproep, maar ik begrijp van anderen dat het werkelijke aantal een stuk hoger ligt.” Bootsman zit in een expertisegroep van toegankelijkheid voor reizigersvereniging Rover en zet zich in voor toegankelijk openbaar vervoer. Iets wat op dit moment ver te zoeken is.
“Het is een heel groot probleem. Veel liften gaan stuk vanwege achterstallig onderhoud of vandalisme. Ook gaan er veel liften tegelijk kapot. ProRail heeft geen onderdelen op voorraad, daarom moeten ze voor elke lift onderdelen uit China bestellen. Dat duurt even.”
Een alternatieve manier om te reizen naar belangrijke afspraken zoals ziekenhuisbezoeken, werkafspraken of privégelegenheden is voor Bootsman door de kapotte stationsliften onmogelijk. “Dan reis ik maar helemaal niet meer. Mijn ouders willen ook niet meer met mij op reis. De laatste keer dat ik met de trein ging, ging het vier keer mis. Dat geeft teveel stress aan mij en mijn ouders. Dat zorgt uiteindelijk voor een sociaal isolement.”
Ook Jiska Ogier, ervaringsdeskundige, mede-initiatiefnemer en voormalig lid van Wij Staan Op!, ondervindt de gevolgen van kapotte stationsliften. “Vorige week moest ik nog naar boven getild worden op een trap door een NS-medewerker omdat de liften waren uitgevallen. Ik zie het steeds vaker in mijn omgeving dat mensen kapotte liften melden. Dat is voor mij een reden om extra kritisch te zijn of ik überhaupt wel ga reizen.”
Materiaaltekorten
ProRail is bekend met het probleem en vindt het heel erg vervelend dat zoveel liften kapot zijn. “De situatie met liften is een beetje ingewikkeld omdat we een serieus leveringsprobleem hebben met liftonderdelen. Eerst konden we een onderdeel bestellen en dan was dat à la Bol.com een dag later binnen. Nu duurt dat weken en soms zelfs maanden voordat het binnen is. Dat maakt het natuurlijk lastig te repareren”, zegt Jeroen Wienen, woordvoerder van ProRail.
“We hebben processen omtrent het bestellen ook aangepast zodat we die voorraad beter op orde hebben en ook proberen we sneller te zien wanneer er iets speelt met een lift.”
Wanneer het leveringsprobleem is opgelost kan Wienen niet zeggen: “Het is een wereldwijd probleem. De hele markt over de hele wereld is verstoord en daar hebben we helaas geen invloed op. Niet iedere lift is hetzelfde en sommige onderdelen kunnen we niet op voorraad hebben omdat die zo specialistisch zijn”, vertelt Wienen.
René Tuinman van belangenvereniging Ieder(in) spreekt van een ingewikkelde situatie. “Als er echt tekorten zijn kun je als belangenbehartiger lobbyen wat je wil, maar daar wordt een lift niet van gemaakt. We kunnen wel boos worden, we zijn ook boos. We blijven het ook aankaarten, maar als het materiaaltekorten zijn en er moeten onderdelen geleverd worden, dan duurt dat een aantal weken. Dat kunnen wij als belangenbehartiger ook niet oplossen.”
“De partijen die het aan het oplossen zijn zitten ook met hun handen in het haar”, gaat Tuinman verder. “Die lift is absoluut geen luxeartikel. Het is voor mensen een verschil tussen wel of niet zelfstandig kunnen reizen. Hele delen van Nederland zijn nu niet bereikbaar.”
Informatievoorziening
Het materiaaltekort is alleen niet het enige probleem bij de kapotte liften. Vaak is het niet duidelijk welke lift kapot is en daardoor stranden minder valide reizigers regelmatig op stations. De NS reisassistentie zou dat kunnen oplossen maar moet je minimaal een uur van tevoren reserveren. Als niet bekend is welke lift kapot is, dan kun je pas reisassistentie boeken als je gestrand bent op een station.
“Dat werkt heel afschrikwekkend”, zegt Ogier. “Je bent dan je afspraak waarvoor je ging reizen kwijt en daarnaast sta je dus minimaal een uur op dat perron. Je kan dan alleen maar weg van dat ene perron. Daar sta je dan voor Jan Joker. Je moet dan maar hopen dat het een beschut station is, dat het weer fatsoenlijk is, of je iets te eten of drinken bij je hebt en dat je niet naar de WC moet. Je kan helemaal niks.”
“Mijn voordeel is dat ik altijd getild kan worden en dus reis ik alleen naar kleinere stations als ik weet dat iemand mij daar kan ophalen. Dan weet ik zeker dat iemand mij ziet als ik voor een defecte lift kom te staan. Als ik die stations kan vermijden doe ik dat.”
In de NS-app kun je controleren of een lift werkt of niet, maar die meldingen zijn niet altijd even accuraat. Kapotte liften worden nu nog geregistreerd door een reiziger of een stationsmanager. “We zijn nu nog afhankelijk van reizigers die het op Twitter melden, ons bellen of een stationsmanager die ziet dat een lift kapot is”, zegt Wienen.
“Je kunt je voorstellen: als dat een week niet gemeld wordt, dan weten wij niet op dit moment niet of een lift kapot is. Daar werken we hard aan om dat te verbeteren. We hopen eind dit jaar een monitoringssysteem te hebben in alle liften die automatisch doorgeeft of een lift werkt of niet. In de tussentijd werken we samen met NS om de melding in de app in ieder geval een keer per week te updaten.”
Bootsman geeft aan dat een goede informatievoorziening al heel veel kan schelen. “Als je ergens kan checken op de NS-app dat de liften werken dan weet je hoe je moet plannen. Als ik een avond van tevoren zie dat de liften het in Dordrecht niet doen, dan pak ik de stadsbus naar Zwijndrecht en los ik het op die manier op. Als je dat van tevoren niet weet dan strand ik ineens voor een kapotte lift.”
ProRail moet daar ook proactiever in zijn volgens Ogier. “Informeer je werknemers over hoe belangrijk die stationsliften zijn en dat het heel belangrijk is om ze regelmatig te checken.” Ook naar de reizigers toe kan het een stuk laagdrempeliger. “Hang een briefje op de lift zodat het duidelijk is waar mensen een kapotte lift kunnen melden. Ik denk dat veel mensen dat niet eens weten.”
Vandalisme
Dat veel stations in Nederland een kapotte lift hebben roept ook vragen op over de kwaliteit van de stationsliften. Waarom gaan ze zo vaak kapot? Volgens reizigersverening Rover spelen vandalisme en wateroverlast een grote rol.
“Als de onderste etage van een station in een tunnel zit, zoals bij Amersfoort Schothorst, en die tunnel volloopt, dan is die lift ook meteen niet meer bruikbaar op hogere etages”, zegt Aldo Markus van Rover. Ook de materialen die tegenwoordig in de lift gebruikt worden zorgen voor een eerder defect. “Een paar jaar geleden hebben we besloten dat we uit sociale veiligheid geen metalen kooien meer willen. Dus hebben we prachtige glasplaten geïnstalleerd. Per locatie is dat een ander formaat en dikte, en die heb je niet zomaar even op voorraad.”
Daarnaast zie je steeds vaker dat liften moedwillig worden gemolesteerd. “Dat is in Harderwijk bijvoorbeeld aan de hand. Daar is de lift op het stationsplein bewust gevandaliseerd.” ProRail ziet het ook het toegenomen vandalisme. “Vandalisme is echt een toenemend probleem, zeker op stations waar minder sociale controle is, zegt Wienen.
“We werken onder andere met camera’s en proberen de liften hufterproef te maken door bijvoorbeeld met dikker glas te werken. Ik zou willen zeggen: blijf met je tengels van onze liften af.”
Ogier benadrukt dat de impact van kapotte stationsliften enorm is en dat ze hoopt op een oplossing. “Ik hoop dat het een les is voor ProRail. Het gaat gewoon om een hele grote groep mensen die dit nodig heeft. Een deel daarvan laat zich horen en een deel zit thuis letterlijk op de blaren.”
“De impact is zo groot op allerlei vlakken”, zegt Ogier. “Mensen staan er voor mijn gevoel vaak niet bij stil dat mensen met een handicap net zo veel doen en willen als ieder ander; een sociaal leven, werk. Maar we zijn dan wel afhankelijk van zulk materiaal. Er wordt ook van ons verwacht dat wij gelijkwaardig meedraaien in de maatschappij, maar dat is door dingen als kapotte liften en onvoorspelbare reizen gewoon heel erg moeilijk.”