Landelijke spreidingsafspraken onderwijs worden niet verlengd

De landelijke basisafspraken over het zoveel mogelijk spreiden van studenten in het openbaar vervoer worden niet verlengd. Nieuwe afspraken tussen vervoerders en onderwijsinstellingen worden in plaats daarvan op regionaal en lokaal niveau gemaakt. Dat gebeurt vanaf augustus.

Terwijl de OV-sector hoopte op nieuwe landelijke afspraken, wilden onderwijskoepels dat er op regionaal niveau werd gekeken. Dat voor het laatste is gekozen, betekent niet dat we terug bij af zijn. In veel regio’s blijft de samenwerking in stand, stellen de ministeries van IenW en OCW in een gezamenlijke reactie. Afspraken kunnen er wel anders uitzien als onderwijs meer fysiek plaatsvindt. In andere regio’s zijn vervoerders en onderwijsinstellingen nog met elkaar in gesprek of blijken specifieke afspraken niet nodig.

‘Terugvaloptie’ verdwijnt

In juni 2020 werden vanwege corona voor het eerst op landelijke schaal afspraken gemaakt over het zoveel mogelijk spreiden van collegetijden, en daarmee de vervoersstromen van studenten. Dat moest een onveilige situatie in het OV voorkomen en bleek een succes. De focus lag al op lokale en regionale regelingen, waarbij de landelijke voorschriften als uitgangspunt en eventuele ’terugvaloptie’ dienden. Op lokaal en regionaal niveau kan volgens de ministeries namelijk het beste worden ingeschat waar knelpunten zich voordoen en hoe die kunnen worden opgelost.

In de meeste regio’s kwamen vervoerders en onderwijsinstellingen tot maatwerkoplossingen. Uit een evaluatie in oktober 2020 bleek dat de landelijke afspraken in sommige gevallen het laatste zetje gaven om met elkaar in gesprek te gaan. Tegelijkertijd werden de voorschriften ook als knellend ervaren en stonden ze ‘nog slimmere mobiliteitsoplossingen’ en ‘efficiënt gebruik van beschikbare capaciteit’ in de weg.

Om de hyperspits op te lossen is een bredere verantwoordelijkheid nodig

Niet alleen het probleem van onderwijs

Onderwijskoepels noemen de grote verschillen tussen en binnen regio’s een belangrijke reden om af te zien van nieuwe landelijke afspraken. “Wij zien dat hogescholen in veel gevallen al komen tot goede afspraken met bedrijven, gemeenten, provincies en OV”, zegt woordvoerder Eva Kloosterman van de Vereniging Hogescholen. “Daarnaast vinden wij dat de hyperspits of andere mobiliteitsvraagstukken niet enkel door onderwijsinstellingen en vervoerders moeten worden opgelost. Daarvoor is een bredere verantwoordelijkheid nodig van alle regionaal betrokken partijen.”

Ook de Vereniging van Universiteiten (VSNU) wijst, naast de verschillen per regio, op een bredere aanpak voor het oplossen van mobiliteitsvraagstukken. “Omdat onderwijsinstellingen hier een rol in hebben, schuiven we regionaal aan bij deze gesprekken”, zegt woordvoerder Wesley Boer. “Roostering is daar één oplossing voor, maar er kan ook breder worden gedacht aan andere maatregelen zoals fiscale voordelen of meer bussen en treinen op volle lijnen.”

Verschraling voorkomen

Dat laatste biedt de OV-sector geen uitkomst. Er is juist al jarenlang behoefte aan meer spreiding over de week en dag om minder materieel te hoeven inzetten in de dure hyperspits. Op kortere termijn komen daar de noodzakelijke bezuinigingen bovenop. “Als we willen voorkomen dat we in heel Nederland verder moeten verschralen en meer maatregelen moeten nemen om de begroting in balans te brengen, is de oplossing dat je effectiever en efficiënter wordt. Een van de sleutels is spreiding”, zegt Christel Mourik, manager OV van de Metropoolregio Rotterdam Den Haag (MRDH).

Mbo- en hoger onderwijsinstellingen zijn in april en juni door minister Ingrid van Engelshoven van OCW opgeroepen om rekening te houden met de situatie in het OV en in gesprek te gaan met vervoerders. In de regio Rotterdam en Den Haag liepen die gesprekken al en zijn inmiddels de eerste individuele afspraken gemaakt met onderwijsinstellingen. Toch zijn nog niet met alle scholen afspraken gemaakt, terwijl de start van het nieuwe collegejaar met de dag dichterbij komt.

Meer lezen over de terugkeer van de OV-reiziger? We hebben de zes belangrijkste artikelen over dit thema gebundeld in een gratis te downloaden magazine.

Lees ook:

• Gespreid reizen? De OV-sector is er niet gerust op
• Inholland gaat lestijden spreiden om drukte in het OV te voorkomen
• Vervoerregio wil strengere regels OV-studentenkaart voor meer spreiding