‘Minder reizigers door flexvervoer hoeft niet slecht te zijn’

Wereldwijd ondergaan veel vormen van vraaggestuurd openbaar vervoer hetzelfde lot. Ze worden in de markt gezet als een pilot, die door tegenvallende resultaten geen vervolg krijgt. Toch betekent dit niet dat flexvervoer geen kansrijk concept is. Zelfs bij een afname van reizigers kan het een succes zijn.

“Het is niet one size fits all. Je ziet een enorme waaier aan vormen van flexvervoer en dat is niet voor niets. Maar helaas zijn er meer slecht aflopende voorbeelden dan goede te noemen”, vertelt Niels van Oort van het Smart Public Transport Lab van de TU Delft. Zowel van de goede als slechte casussen kan worden geleerd. Van Oort deelt op 8 oktober tijdens het OV Expo Congres de lessons learnt van (inter)nationale case studies naar verschillende vormen van vraaggestuurd OV.

Slecht concept

Er wordt vaak vergeten de open deur in de gooien om allereerst vast te stellen wat het nut of de reden is om vervoer op afroep aan te bieden, zegt Van Oort. Bijvoorbeeld kostenbesparing of sociale inclusie. Verschillende betrokkenen blijken vaak andere beweegredenen te hebben, en dan is het lastig bepalen of een pilot succesvol is. “Je moet weten of het gewoon een slecht concept is of dat je de verkeerde doelen stelt.”

Wie bepaalt of een pilot succesvol is verlopen, moet zich niet blindstaren op reizigersaantallen, is een van de lessons learnt. De kans is aanwezig dat sommige gebruikers afhaken omdat reizen te ingewikkeld wordt of de toegankelijkheid beperkt is, maar dat betekent niet dat het concept in de prullenbak kan. Van Oort: “Minder mensen kan nog steeds goed nieuws zijn.” Mits je weet wie je reizigers zijn die wegblijven.

Efficiënter rijden

Het hangt er namelijk van af wat reizigers doen die de bus links laten liggen. “Stel dat je een systeem van vaste lijnen vervangt door vraaggestuurd OV. Veel reizigers lopen weg, maar die gaan nu fietsen. Als je het op peil houden van bereikbaarheid en duurzaamheid als doel hebt zonder daar veel voor te betalen, heb je het dan nog steeds goed gedaan.”

Maak je daarbij ook nog eens veel minder kilometers om reizigers te vervoeren die wel de vraaggestuurde bus pakken, dan kan minder reizigers alsnog efficiënt zijn. Het ligt er maar net aan welke doelen je jezelf hebt meegegeven, benadrukt Van Oort, én hoe goed je de pilot monitort. “Die modal shift is heel belangrijk. Als reizigers allemaal overstappen op de auto of in een sociaal isolement terechtkomen, is het een minder goede ontwikkeling als je duurzaamheid of sociale inclusie nastreeft.”

Van Oort oppert er dan ook voor om flexvervoer te zien als onderdeel van het gehele OV-netwerk, en niet als iets ernaast. “Op die manier kan je de hele markt overzien. Wie zijn je klanten, wie zou je willen wie het zijn en wie verwacht je dat het gaan worden? Dat is voor het reguliere OV al moeilijk, en voor flexvervoer nog veel ingewikkelder.”

Niels van Oort (Smart Public Transport Lab) is op donderdag 8 oktober een van de sprekers op het OV Congres 2020, waar het onder meer gaat over het bereikbaar houden van regio en stadsrand. Deelnemen kan zowel in Expo Houten als online.