‘Als we niet oppassen delft voetganger onderspit door MaaS’

Wat voor effect heeft de groeiende populariteit van e-commerce, Ubers, zelfrijdende auto’s en stepjes op lopen en fietsen? Die vraag beantwoordde Nico Larco, hoogleraar op de University of Oregon en directeur van het Urbanism Next Center laatst tijdens een lezing op het internationale voetgangerscongres Walk21 in De Doelen in Rotterdam. Een tipje van de sluier: die impact is groot. En steden moeten flink aan de bak, anders delft de voetganger het onderspit.

“This stuff is coming, even if you don’t like it.” De boodschap van Larco is duidelijk. We kunnen er niet meer omheen. Afwachten en niks doen is er niet meer bij. De professor heeft meteen ieders aandacht met deze inleiding.

“Als je ‘future city’ Googlet, zie je meteen hele donkere, dystopische afbeeldingen. ‘Gelukkig’, kun je dan denken. ‘Zo ziet het er nog niet uit om mij heen. De toekomst is vast nog niet gearriveerd. Ik kan lekker doorgaan met de dingen op de manier zoals ik ze altijd al doe.’ Maar die zogenaamde stad van de toekomst is er al.”

Level 4

Larco toont een sheet van een stadsbeeld in Phoenix, Arizona. “Hier kun je een Uber bestellen, hier heb je stepjes en hier rijden autonome voertuigen van Waymo rond – level 4, niemand achter het stuur.” De Amerikaan herhaalt het nog maar eens een keer. “Things are changing.”

En die veranderingen gaan, inderdaad, hard. Larco toont een sheet die snelheid van de adoptie van nieuwe technologische vindingen door Amerikaanse huishoudens mooi weergeeft. Hoe dichter bij vandaag de dag, hoe steiler de lijn. Hoe nieuwer de technologie, hoe sneller we het massaal gebruiken. Deed de telefoon er nog honderd jaar over eer 95 procent van de huishoudens er een had, bij de mobiele telefoon deed er maar tien jaar over.

Huge

En wat betreft nieuwe mobiliteitsdiensten, dit gaat alleen maar sneller. “Die markt explodeert: er zijn experimenten, bedrijven komen op en verdwijnen weer. Er zit daar zoveel energie! Echt een revolutie. Om je een idee te geven: Uber en Lyft verzorgden afgelopen jaar 4,2 miljard trips in de US. En ze bestaan nog maar 9, 10 jaar hè. Mensen in Europa zeggen vaak: ik pak bijna nooit een taxi. In de VS deden we dat ook nooit hoor. Maar Uber en Lyft vervangen ook niet de taxi, het is een hele nieuwe manier van reizen.” Larco spreekt opnieuw van ‘huge transformations’ die ‘very quickly’ verlopen.

En dan zijn er nog de ontwikkelingen in de e-commercemarkt waar Larco graag nog even op wijst. Hier is het al even ‘exploding’. “Afgelopen jaar zijn er 16 miljard pakketjes bezorgd in Amerika. Dat zijn er 118 per huishouden. Eén per drie dagen.” De professor schetst de hiermee samenhangende opkomst van pakketjeskluizen, drones en bezorgrobots. “Dus wie het nog niet door had: de verandering is nu en is niet iets van de verre toekomst. En dan heb ik het nog niet eens gehad over zelfrijdend vervoer – wat er in mijn opinie sneller is dan veel van jullie denken.”

Nieuwe mensen oppikken

Wat zijn de gevolgen van deze ontwikkelingen op fietsen en lopen, dat is volgens Larco de grote vraag vandaag op het congres. Het belangrijkste effect, aldus Larco: we hebben een stuk minder parkeerplekken nodig. Onderzoeken laten volgens hem zien dat we wel met 10-15 procent van het aantal parkeerplekken kunnen op het moment dat autonome voertuigen in grote getalen rondrijden. Ze zijn steeds onderweg, pikken de hele tijd nieuwe mensen op.

“Dit maakt dat bedrijven dichter naar de staat kunnen komen. Dat is veel makkelijker voor voetgangers. Die hoeven dan niet een heel parkeerterrein over. En nauw hiermee samenhangend: steden kunnen verdichten. Voorzieningen gaan clusteren en zijn steeds beter te belopen. Dit soort ontwikkelingen bieden hele grote kansen voor de voetganger.”

Tekst gaat verder onder de foto

Tegelijk ziet Larco een ontwikkeling die hem zorgen baart: nieuwe mobiliteitsvormen ‘slokken’ voetgangers en fietsers op. “De cijfers zijn niet goed.”

Niet wat we willen

De professor toont zijn gehoor opnieuw een grafiek. Elk jaar nadat een bedrijf als Uber de markt binnenkomt, daalt het aantal mensen dat met de trein gaat met 1,3 procent en het aantal mensen dat de bus pakt met 1,7 procent. “This is painful. This is exactly what we don’t want.” Een ander onderzoek, gedaan in vijf steden op verschillende plekken in The States, laat een vergelijkbaar beeld zien. “60 procent van de trips die nu met een Uber of Lyft gedaan worden, zouden eerst per voet of fiets afgelegd zijn. Dat is precies wat we niet willen.” En voor wie nog niet overtuig is, nog een onderzoek. “49 procent van de mensen die een e-step gebruiken, liep of fietste voorheen. 11 procent pakte de bus.”

Parkeerplekken mogen dan wel verdwenen zijn, en de stad verdicht – mensen gaan, als we niet uitkijken, niet meer lopen, maar komen per stepje of worden voor de deur van een winkel of theater afgezet door een taxi.

In de detailhandel is het beeld niet rooskleuriger. “Het aantal winkels dat afgelopen drie jaar is gesloten, is enorm. Het grootste aantal sluitingen in de Amerikaanse geschiedenis. Een paar jaar geleden daalde het aantal mensen dat met Black Friday een winkel binnen liep van het ene jaar op het andere jaar met 12 procent. En het daarna met 8,6 procent. En het jaar daarna met 7,2 procent.”

Aangenaam vertoeven

Zijn we dan terug in dat doemscenario zoals de Google-plaatjes ons willen doen geloven? Larco ziet ook een hele hoop mogelijkheden. “Plaatsen waar het aangenaam vertoeven is, kunnen we nu veel makkelijker bereiken. Dat leuke restaurant dat eerst te ver reizen was? Je bent er zo. En nauw daarmee samenhangend: de locatie van een voorziening is niet meer van belang. Het is de kwaliteit van de plek.” Een begrip waarmee Larco iets heel breeds bedoelt: inrichting, design, maar ook sfeer.

“Dus de belangrijkste boodschap vandaag is: MaaS en automatisch rijden zijn niet enkel verkeerskwesties. Net als dat e-commerce niet enkel de middenstand aan gaat. Denk buiten disciplines. Werk samen met mensen van huisvesting, stadsinrichting en economische ontwikkeling. Als je alleen maar blijft praten met je mede-mobiliteitsdeskundigen, dan verlies je het spel.”