‘Nederland loopt voorop met ingebruikname van slimme verkeerslichten’

Vastlopend verkeer in steden kan door slimme verkeerslichten steeds meer tot het verleden gaan behoren. Op meer en meer kruispunten worden deze installaties dan ook geplaatst. De meeste winst is te behalen wanneer álle verkeersregelinstallaties slim zijn. Zo voorkom je dat goede doorstroming op het ene kruispunt teniet wordt gedaan door problemen bij de kruising die honderd meter verderop ligt. En kun je met een goede afstemming ervoor zorgen dat automobilisten onbewust worden gestimuleerd om de gewenste route te nemen. De volgende stap is aan de markt voor het verder ontwikkelen van diensten rond de slimme verkeerslichten.

De toekomstopties worden uit de doeken gedaan door Marcel Wiggerts van CGI. Over de voordelen van die intelligente verkeersregelingsinstallaties (ivri’s) wordt nu al regelmatig gesproken. Het verkeer staat minder lang stil voor rood licht en de verkeersveiligheid gaat erop vooruit. Door fietsers sneller groen te geven, wordt dit vervoersmiddel aantrekkelijker. En ongevallen met ambulances die door rood rijden, gaan tot het verleden behoren als ze via iVRI’s altijd groen krijgen. Dat wordt nu al gerealiseerd bij de circa 900 slimme installaties, maar zijn er voor de toekomst meer positieve effecten te bedenken wanneer de aantallen toenemen?

Wiggerts was vijf jaar lang nauw betrokken bij het innovatiepartnerschap Talking Traffic en heeft de uitrol van de slimme verkeerslichten van dichtbij meegemaakt. Sinds de start in 2016 is er veel getest en gemeten, zijn er afspraken gemaakt over de data en zijn er standaarden afgesproken. Nu moeten slimme verkeerslichten in Nederland het ‘nieuwe normaal’ worden. Enkele honderden zijn er al geplaatst, maar er staan er nog duizenden op de agenda voor de komende jaren.

Netwerkeffect

Volgens Wiggerts kan het in de toekomst allemaal nog veel slimmer. Een belangrijk mogelijk voordeel is het netwerkeffect als bijvoorbeeld alle verkeersregelinstallaties in een gemeente intelligent zijn. Het gaat dan niet meer alleen om verkeerslichten die kunnen communiceren met vrachtauto’s, brandweerwagens en normale auto’s, maar ook met elkaar. Dit draagt bij aan een betere doorstroming. “Als je het verkeerslicht naar rechts groen geeft, kun je op je vingers natellen dat het op de volgende hoek vastloopt tenzij je dat verkeerslicht ook op groen zet.”

Daarnaast wordt deze techniek ingezet om bepaalde voorkeursroutes te stimuleren of juist auto’s te weren van wegen. Hierbij valt te denken aan schoolroutes tussen 08.00 en 09.00 uur en tussen 15.00 en 16.00 uur. Of aan het weren van verkeer uit de binnenstad. Veel gemeenten willen auto’s en zwaar verkeer liever zoveel mogelijk rondom de stad laten rijden. Wiggerts: “Als je ervoor zorgt dat het verkeerslicht richting de rondweg vaker groen krijgt, bereik je het effect dat meer auto’s die route zullen nemen.”

Werkzaamheden

Verdere implementatie van iVRI’s biedt zelfs mogelijkheden om het verkeer naar de juiste plek te leiden bij hinder of wegwerkzaamheden. Wiggerts schetst het voorbeeld van werkzaamheden aan een doorgaande weg, maar waarbij er wel een parallelweg loopt door een nabijgelegen bedrijventerrein. Wanneer de verkeerslichten op deze route onafhankelijk van elkaar opereren, is te bedenken dat het verkeer stokt als automobilisten massaal uitwijken naar deze parallelweg.

Je kunt verkeerslichten zo prioriteren dat ze voor een alternatieve route vaker groen geven.

“Dan is zo’n route nauwelijks een alternatief. Maar als op die route allemaal iVRI’s staan, zou je automobilisten een bericht kunnen sturen om die weg te nemen én je kunt verkeerslichten zo prioriteren dat die alternatieve route veel groen krijgt, zodat het verkeer goed doorstroomt. Dit soort ontwikkelingen komen eraan.”

Nood- en hulpdiensten

Slimme verkeerslichten geven prioriteit aan bepaalde voertuigen. Voor nood- en hulpdiensten gaat het om absolute prioriteit, maar het is ook mogelijk om bijvoorbeeld vrachtauto’s, bussen of fietsen voorrang te geven. Daarvoor zijn vijftien niveau’s, die een wegbeheerder kan toekennen. Een jaar geleden sloot de ambulancesector al aan op Talking Traffic en demissionair minister Cora van Nieuwenhuizen benadrukte dat slimme verkeerslichten bijdragen aan de verkeersveiligheid. “Een ongeluk met een ambulance, dat moeten we echt voorkomen”, zei ze begin dit jaar.

Verdere verbetering is ook op dit vlak mogelijk in de toekomst, legt Wiggerts uit. Hoewel die mogelijkheid er nu nog niet is, zou het mogelijk zijn dat een iVRI bij vertrek van het voertuig al een signaal krijgt. Ambulances en brandweren weten vooraf vaak de route en er kan dus een indicatie worden afgegeven van het moment waarop de kruising bereikt wordt. Dit biedt extra tijd om het juiste verkeerslicht op een veilige manier op groen te zetten. “Het scheelt tijd, het scheelt energie, het scheelt moeite en heel veel stress”, vertelt Wiggerts. “En die loodzware vrachtauto kan ook gewoon doordenderen.”

Het scheelt tijd, energie, moeite en heel veel stress.

Enthousiasme

Circa 15 procent van alle verkeerslichten in Nederland is inmiddels omgebouwd of vervangen door een iVRI. Toch verliep het uitrolschema volgens Wiggerts wel iets anders dan vooraf gedacht. Er werd wat vertraging opgelopen door problemen die leveranciers ondervonden en doordat er duidelijkheid moest komen over afspraken. Tegelijkertijd zorgde het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat juist ook weer voor enkele versnellers.

Bovendien zijn er paar gemeenten al vroeg aangehaakt die wilden testen, terwijl andere gemeenten ervoor kozen om te wachten tot alle kinderziektes waren opgelost. Maar in het partnerschap Talking Traffic zelf en bij alle testen zijn gemeenten en wegbeheerders steeds betrokken geweest. En inmiddels denkt Wiggerts dat de gemeenten niet alleen vertrouwen hebben in de techniek, maar zich ook goed bewust zijn van de mogelijkheden. Veel hindernissen voor een verdere uitrol ziet hij dan ook niet. “Als het zo doorgaat, blijft Nederland wel koploper”, aldus Wiggerts.

Autonome voertuigen

Hij wijst erop dat dit behalve voordelen op het gebied van doorstroming, verkeersveiligheid, milieu en netwerkvoordelen, ook kansen biedt voor andere slimme technieken in de automotivebranche. Want deze slimme verkeerslichten zijn noodzakelijk voor de komst van volledig zelfrijdende auto’s of wagens die veel taken van de menselijke bestuurder kunnen overnemen. “Om dat mogelijk te maken, moet je je hier alvast op voorbereiden.”

Voor nu benadrukt Wiggerts dat vooral het verhogen van het aantal gebruikers van groot belang is. Dat is namelijk nog steeds beperkt. De meeste weggebruikers hebben geen app op hun telefoon, die actief informatie kan uitwisselen met een iVRI. “Op die ene persoon met een app op zijn telefoon kun je de iVRI niet op regelen. De promotie van dit soort apps (zoals Truckmeister en GreenFlow voor de logistieke sector) is dus belangrijk”, concludeert Wiggerts.