Miljarden nodig voor fietsinvesteringen in Nederland

Voor investeringen in fietsinfrastructuur en fietsstimuleringsmaatregelen op de korte en lange termijn zijn de komende jaren miljarden euro’s nodig. Op die manier kunnen de kansen van de fiets volledig benut worden en het vermindert de druk op het bestaande fietsnetwerk. Een inventarisatie van alle investeringen staat in het Nationaal Toekomstbeeld Fiets, dat staatssecretaris Stientje van Veldhoven (Infrastructuur) maandag samen met voorzitter Henk Brink van Tour de Force presenteerde .

Daarbij gaat het om een ‘Nationaal Toekomstbeeld Fiets op hoofdlijnen’. Het plan bevat een eerste inventarisatie van mogelijke fietsinvesteringen in heel Nederland voor de komende jaren. De komende tijd gaan de betrokken partijen met elkaar aan de slag om samen te kijken welke maatregelen het meest kansrijk zijn en wat het meest prioriteit heeft. In het najaar verwachten ze met een nader uitgewerkt toekomstbeeld fiets te komen, als basis voor toekomstige investeringsbeslissingen.

“Het Nationaal Toekomstbeeld Fiets gaat ons helpen om in de komende jaren de fiets als een gelijkwaardige modaliteit – naast auto en OV – mee te nemen in landelijke en regionale afwegingen rond mobiliteit en ruimtelijke inrichting”, schrijft Van Veldhoven in een brief aan de Tweede Kamer.

Investeringen

Extra investeringen zijn nodig, omdat Nederlanders steeds meer en steeds verder fietsen. De coronapandemie heeft dit nog eens vermeerderd. Maar de investeringen in het fietsnetwerk blijven achter, zo laat de Metropoolregio Rotterdam Den Haag weten. In deze regio is al 1,5 miljard nodig voor brede en veilige fietspaden en overal goede stallingsplekken. De budgetten voor de fietsinfrastructuur zijn al jaren op gelijk niveau.

In dit eerste concept staan voor enkele miljarden aan mogelijke investeringen opgesomd tot aan 2040. Al die maatregelen moeten eraan bijdragen dat fietsers overal veilig op pad kunnen en genoeg ruimte krijgen. Op verschillende plekken zijn fietspaden te smal voor het gebruik van de tweewieler. Bovendien is het de ambitie om  bijvoorbeeld ontbrekende schakels in een landelijk dekkend hoofdfietsroutenetwerk aan te leggen. Hiervoor is tot 2025 al een miljard euro nodig.

Potentie benutten

De staatssecretaris erkent dat meer middelen nodig zijn. De opgave is namelijk groot, zo blijkt uit dit eerste toekomstbeeld. Er moet dus nieuwe infrastructuur worden aangelegd en op knooppunten, in steden of op drukke plekken moeten mensen moeiteloos en veilig hun fiets kunnen stallen. Daarnaast is ook onderhoud aan de bestaande infrastructuur noodzakelijk. “Ik ben trots op deze samenwerking van overheden en andere fietspartijen. Wij hebben nu in beeld waar de uitdagingen liggen. We zijn er klaar voor en moeten aan de slag om samen versneld te investeren in de fiets”, aldus Henk Brink, voorzitter van Tour de Force.

Van Veldhoven prijst het eveneens dat alle partijen nu gezamenlijk hun schouders eronder zetten om de potentie van de fiets nog beter te benutten. “Ik vind het mooi dat we als Nederland fietsland samen vooruit willen. En de voordelen zijn evident: fietsers zijn minder vaak ziek, nemen weinig ruimte in op de weg en houden de lucht schoon. De komende jaren komen er veel huizen bij in ons land, vaak in de binnenstad. Dan is de fiets een ideale optie, maar ook daarvoor zijn investeringen nodig.”

Regio’s

De primaire verantwoordelijkheid ligt voor veel fietsinvesteringen bij gemeenten, provincies en vervoerregio’s, benadrukt de ambtsvrouw. De meeste regio’s weten dat er flink geïnvesteerd moet worden en zijn ook bereid zelf geld uit te trekken. Maar ze kunnen dat niet alleen. “Er is voor onze regio zo’n 75 miljoen euro per jaar nodig. Dat hoeft niet alleen van het Rijk te komen, we investeren nu al op basis van co-financiering”, legt Peter Meij uit. Hij is portefeuillehouder Fiets binnen de Metropoolregio Rotterdam Den Haag.

“De metropoolregio betaalt al 70 procent van de kosten voor de aanleg van Metropolitane Fietsroutes. Routes voor woon-werkverkeer tussen de gemeenten. Maar dat loopt in 2025 af. Zonder extra bijdrage van het Rijk kunnen we dat niet volhouden. Hoe mooi zou het zijn als dat wel kon en ook voor het basisnetwerk zo’n percentage beschikbaar komt. Voor gemeenten een extra stimulans om ermee aan de slag te gaan.”

Naar schatting is in de provincie Utrecht tot en met 2027 bijna een half miljard euro nodig voor een hoogwaardig regionaal fietsnetwerk met 1.300 km aan snelfietsroutes en stedelijke doorfietsroutes, aantrekkelijke recreatieve stad-landverbindingen en een verwachte opgave van zo’n 50.000 fietsparkeerplekken. “Utrecht heeft de drukste fietspaden van Nederland. De verwachting is dat deze groei doorzet, wat resulteert in ongeveer 75 procent meer fietsritten in 2040 ten opzichte van 2015. Als we verder geen maatregelen treffen, raken routes overbelast”, vertelt Arne Schaddelee, gedeputeerde Mobiliteit provincie Utrecht.

Investeren loont

De portefeuillehouder in de MRDH wijst erop dat investeringen in de fiets zich altijd terug betalen. Meij: “In de regio ligt een enorme verstedelijkingsopgave. Deze nieuwe inwoners, het zijn er tot 2030 zo’n 400.000, willen zich straks ook goed en snel kunnen verplaatsen. Dat kan niet allemaal met de auto. Daarvoor zijn investeringen in het openbaar vervoer nodig. Maar ook voor de fiets. Goede fietspaden dragen eraan bij dat meer mensen voor ritten tot circa 15 kilometer de fiets pakken in plaats van de auto. Het is ook nog eens heel gezond en het levert een bijdrage aan de klimaatambitie.”