Belgische kilometerheffing leidt niet tot meer vrachtverkeer in Zuid-Nederland

De kilometerheffing in België leidt niet tot meer vrachtverkeer door Zuid-Nederland. Omrijden is duurder dan betalen voor de heffing. Dat blijkt uit nieuw onderzoek.

Op 1 april 2016 is op de autosnelwegen en een aantal doorgaande N-wegen in België een kilometerheffing voor vrachtverkeer zwaarder dan 3,5 ton ingevoerd. De tarieven liggen, afhankelijk van de gewichtsklasse en milieuklasse, tussen de 7,4 en 29,2 cent per kilometer. Na de invoering van de kilometerheffing berichtten regionale media in NoordBrabant over ervaren overlast van omrijdend vrachtverkeer in een aantal grensgemeenten van Nederland met België. Oo de Verkeersinformatiedienst meldde dat vrachtverkeer zou uitwijken naar het onderliggend wegennet in Nederland om de heffing te omzeilen.

Daarop heeft TNO in samenwerking met verschillende vertegenwoordigers van Rijkswaterstaat een analyse van de vrachtintensiteiten op zowel het hoofdwegennet (HWN) als onderliggend wegennet (OWN) uitgevoerd.

Deze analyse wijst uit dat de vrachtintensiteiten op de grensovergangen op de doorgaande wegen van zowel het HWN als het OWN in totaal afgenomen zijn.

Hiervoor zijn de intensiteiten in de periode maart-september uit 2016 vergeleken met dezelfde periode uit 2015. Een aantal corridors op het hoofdwegennet binnen Nederland lieten een stijging van vrachtverkeer zien. Het gaat hier met name om de A58 en de A4 in West-Brabant. Deze stijgingen zijn te verklaren door de openstelling van de A4 bij Steenbergen, waardoor de route Rotterdam-Antwerpen over de A29/A4 de kortste is geworden. Dit gaat ten koste van de bestaande route over de A16 en A17, waar een daling van vrachtverkeer is gemeten.

De toename van het vrachtverkeer op de A58 tussen Roosendaal en Breda en op de overige geanalyseerde trajecten in Nederland lijken eerder toegeschreven te kunnen worden aan (een combinatie van) de economische groei en ruimtelijke ontwikkelingen. Alle bestaande onderzoeken lieten consistente cijfers zien.

De eerdere analyses naar de intensiteiten op het onderliggend wegennet lieten zien dat er geen sprake was van een substantiële groei op wegen in Noord-Brabant. Uitzondering is de Westerscheldetunnel waar wel een aanzienlijke groei is te zien. Dit heeft echter geen directe relatie met omrijdend vrachtverkeer door de Belgische kilometerheffing, want op het onderliggend wegennet in Zeeland is ook geen algehele stijging van vrachtverkeer waargenomen op de grensovergangen.

Verder is voor een aantal corridors gekeken naar mogelijke routealternatieven waarbij het aantal kilometers over wegen met kilometerheffing door België beperkt wordt. Alle rekenvoorbeelden wijzen op het feit dat omrijden door Nederland duurder is dan het aanhouden van de kortste route door België. Door omrijden wordt de kilometerheffing weliswaar lager, maar de extra kosten voor het omrijden (meer brandstof en arbeidsloon door de langere reistijd) wegen niet op tegen de besparing door het ontwijken van de kilometerheffing. Vervoerders geven ook aan om deze reden niet om te rijden.

Gebaseerd op de bestaande en aanvullende onderzoeken beschreven in deze notitie concluderen TNO en Rijkswaterstaat dat de kilometerheffing in België niet tot meer vrachtverkeer door Zuid-Nederland leidt.