Fietsers wijzen op sociale norm dringt spookfietsen terug
Fietsers erop wijzen dat tegen de richting in rijden asociaal is en ze tegelijkertijd de juiste weg laten zien. Dat doet het aantal spookfietsers flink dalen, blijkt uit onderzoek op de Erasmusbrug in Rotterdam door adviesbureau Dijksterhuis & Van Baaren.
Tegen de richting in fietsen, het gebeurt veel in Rotterdam. Alleen al op de Erasmusbrug zo’n 420 keer per dag, stelt de gemeente. Daarom kreeg adviesbureau Dijksterhuis & Van Baaren opdracht om te kijken wat er tegen gedaan kan worden.
De onderzoekers deden onder de campagnenaam ‘Roep Boe Tegen Spookfietsers’ verschillende interventies. Zo brachten ze grote pijlen met de goede rijrichting aan op het wegdek. Ook zagen fietsers die de goede kant op reden een afbeelding van een duimpje omhoog. Fietsers die tegen de richting in gingen, zagen een duimpje omlaag. Verder ging een speciaal verkeerslicht branden als je op de verkeerde weghelft fietste. Tenslotte was de oproep ‘Roep boe tegen spookfietsers’ te zien.
Onwetendheid
Met deze maatregelen speelden de onderzoekers onder andere in op de onwetendheid van fietsers. “Mensen kiezen niet altijd bewust om te spookfietsen”, legt onderzoeker Ruud van Breda uit. “Op de automatische piloot kies je simpelweg de makkelijkste route met de minste obstakels. De pijlen zorgen ervoor dat duidelijk is wat de juiste route is.”
De onderzoekers deden met de acties ook een beroep op de sociale norm. “We zagen dat de sociale norm rondom (spook)fietsen belangrijk is”, legt Van Breda uit. “Mensen denken dat spookfietsen niet zo erg is, want ze zien het anderen wel eens doen. Tegelijk zagen we in enquêteonderzoek dat spookfietsers enorm irritant gevonden worden. Daar wilden we op inspelen: laten zien dat het irritant is en niet de norm is.” De media-aandacht heeft dit versterkt, zegt hij.
Boost
Gedurende 25 dagen zijn 353.190 fietsers geobserveerd. Het resultaat van de interventies was 11 procent – bijna vijftig – minder spookfietsers per dag, laat de gemeente weten.
Ook voor andere gemeentes kan het werken om fietsers te wijzen op de sociale norm, alleen zouden ze het wel iets anders kunnen aanpakken, stelt Van Breda. “Ik zou niet per se aanraden om ‘Roep Boe Tegen Spookfietsers’ te gebruiken. Dat was echt om de campagne een boost en naam te geven, en om ervoor te zorgen dat de media het oppakte. Je kunt de norm ook op andere manieren communiceren. Verder denk ik dat duidelijke bewegwijzering sowieso aan te bevelen is.”
De gemeente heeft dit ongewenste gedrag ten dele zelf in de hand gewerkt door steeds meer kruispunten en rotondes voor fietsverkeer in twee richtingen aan te passen, zonder dat de aansluitende wegen dit zelf ook zijn.
Hierdoor steken de fietsers niet meer correct over en creëren de omstandigheden de illusie dat je langs beide zijden van de weg twee richtingen mag rijden.
Door dit niet te reguleren is de gewoonte ingebakken en door gebruikers doorgetrokken op andere wegen met tweezijdig fietspad.
Leuk allemaal, maar waarom liggen er geen tweezijdige fietspaden op de Erasmusbrug? Langs zo’n brede (=moeilijk oversteekbare) verkeersader is dat altijd aan te bevelen. Er is een reden dat mensen daar kiezen om tegen de richting in te rijden.