Aanbesteding definitief: Groningen krijgt vier waterstoftreinen in 2027

Vier waterstoftreinen gaan vanaf 2027 rondrijden in Groningen op het traject Delfzijl-Groningen-Veendam. De aanbesteding is donderdag 24 november ondertekend door Gedeputeerde Fleur Gräper-van Koolwijk en Arriva-directeur Anne Hettinga. Met de ondertekening van deze overeenkomst start Arriva met de Europese aanbesteding voor de vier waterstoftreinen.

“De Groningse reiziger krijgt met deze waterstoftrein de primeur van zero-emissie vervoer op niet geëlektrificeerd spoor”, zegt Hettinga. “Het is een volgende grote innovatie op het spoor door Arriva in nauwe samenwerking met de provincie Groningen. Binnen een bestaande concessie zo’n grote stap naar duurzaamheid zetten mag gerust een kunststukje genoemd worden.”

De planning is dat reizigers vanaf eind 2027 met de waterstoftreinen kunnen reizen op het Groningse regionale spoor. De treinen worden ingezet op de bestaande trajecten Delfzijl-Groningen-Veendam en incidenteel ook op de andere spoorlijnen in Groningen en richting Leer. De provincie en Arriva willen de treinen ook inzetten bij toekomstige uitbreiding of aanpassing van het spoor in Groningen. Als de aanleg van het spoortraject Veendam – Stadskanaal doorgaat, dan gaan ook hier de waterstoftreinen rijden.

“Hiermee zetten we de volgende stap in de verduurzaming van het Groningse openbaar vervoer”, zegt Gräper-van Koolwijk “Onze ambitie is om in 2035 volledig over te gaan op zero-emissie reizigersvervoer”.

Waterstoftrein uitermate geschikt

“We hebben hier geen bovenleidingen boven het spoor zitten”, vertelt Daniël Koelikamp, teammanager Slimme en Groene Mobiliteit bij Provincie Groningen. Een waterstoftrein op het spoor in Groningen past dan ook goed, denkt Koelikamp. “We zouden tien tot twaalf jaar bezig zijn om de spoorlijnen van bovenleidingen te voorzien. De investeringskosten daarvoor zijn twee keer zo hoog als de waterstofvariant. Daarnaast zijn bovenleidingen storingsgevoelig en moet er vaak onderhoud worden gedaan.”

“Ook hebben wij een spoorlijn naar Duitsland lopen waar ze op een andere voltage rijden. Als wij besluiten een bovenleiding aan te leggen, dan zit je aan de grens ook weer met een probleem. Dan moet je met een andere locomotief gaan rijden die geschikt is voor de voltage van het Duitse spoor.” De waterstoftrein heeft geen bovenleiding nodig en kan makkelijk doorrijden op het Duitse spoor.

“Het nadeel met waterstof is dat je het eerst moet produceren, vervolgens moet opslaan (vaak in de vorm van gecomprimeerd gas of cryogene vloeistof, red.) en daarna kun je er energie uit halen. Je hebt als het ware twee keer verlies. Dat proces is wel een stuk efficiënter aan het worden, maar daar zit wel een dubbel verliespunt in.”

Al heeft waterstof ook juist een voordeel: “Het functioneert als een soort grote batterij en helpt heel erg in het balanceren van het stroomnet. Wij zouden bijvoorbeeld ’s nachts de treinen kunnen opladen met windenergie, wat op dat moment nauwelijks gebruikt wordt.”

Batterijtreinen

“We hebben ook goed gekeken naar batterijtreinen, dus zonder waterstof component. Alleen daarvoor zijn een deel van onze spoorlijnen gewoon te lang, zeker omdat de treinen die op het hoofdstation in Groningen stoppen straks doorgekoppeld verder gaan rijden. Groningen CS is dan gewoon een tussenstation en dat redt je niet met alleen een batterij.”

Een waterstoftrein heeft heeft ook nog steeds een batterij, maar die is meer aanvullend op de waterstof, legt Koelikamp uit. “De batterij werkt op de remenergie van de treinen en wordt vaak ingezet als de trein wegrijdt bij een station. Op dat moment is er meer vermogen nodig. Gedurende het rijden gebruikt de trein alleen de brandstofcel.”

De brandstofcel kun je ook gebruiken bij de piekmomenten, maar dan gebruik je heel veel waterstof in een keer. Een relatief kleine batterij kan juist makkelijk op die piekmomenten vermogen leveren.

Geld sprokkelen

Het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat stelde vorige week 15 miljoen euro beschikbaar als bijdrage in de kosten. Hiermee laat het Rijk zien het belangrijk te vinden om te investeren in de verduurzaming van het openbaar vervoer op haar spoorlijnen. Naast de rijksbijdrage voor de vier treinen, draagt Europa (CINEA) 5,8 miljoen euro bij en het Nationaal Programma Groningen (NPG) 7 miljoen euro. Ook heeft het Rijk een bijdrage toegekend van  5 miljoen euro voor waterstoftankinstallatie.

Lees ook:

• Aanbesteding waterstoftrein Groningen gestart
• Eerste waterstoftreinen gaan dit jaar in serieproductie
• Groningen gaat dieseltrein vervangen door waterstoftrein
• Waterstoftrein beleeft debuut op Nederlandse spoor