Aanbesteding waterstoftrein Groningen gestart

Arriva verwacht de voorbereiding van de aanbesteding aanbesteding voor de waterstoftreinen dit najaar te voltooien. Vervolgens wil de vervoerder via de aanbesteding vier waterstoftreinen aanschaffen die de komende jaren op het traject bij Groningen moeten rijden. “Waterstof is zowel als investering en als dagelijkse exploitatie de beste optie voor ons”, zegt Daniël Koelikamp, teammanager bij Provincie Groningen.

In 2020 heeft Arriva een proef uitgevoerd met de waterstoftrein en die was naar eigen zeggen “best wel succesvol”. Op dat moment werd besloten om bij een volgende aanbesteding de waterstoftrein aan te schaffen.

De waterstoftrein is uitermate geschikt voor de trajecten van Arriva in Groningen. “We hebben hier geen bovenleidingen boven het spoor zitten”, vertelt Daniël Koelikamp, teammanager Slimme en Groene Mobiliteit bij Provincie Groningen. “We zouden tien tot twaalf jaar bezig zijn om de spoorlijnen van bovenleidingen te voorzien. De investeringskosten daarvoor zijn twee keer zo hoog als de waterstofvariant. Daarnaast zijn bovenleidingen storingsgevoelig en moet er vaak onderhoud worden gedaan.”

“Ook hebben wij een spoorlijn naar Duitsland lopen waar ze op een andere voltage rijden. Als wij besluiten een bovenleiding aan te leggen, dan zit je aan de grens ook weer met een probleem. Dan moet je met een andere locomotief gaan rijden die geschikt is voor de voltage van het Duitse spoor.” De waterstoftrein heeft geen bovenleiding nodig en kan makkelijk doorrijden op het Duitse spoor.

“Het nadeel met waterstof is dat je het eerst moet produceren, vervolgens moet opslaan (vaak in de vorm van gecomprimeerd gas of cryogene vloeistof, red.) en daarna kun je er energie uit halen. Je hebt als het ware twee keer verlies. Dat proces is wel een stuk efficiënter aan het worden, maar daar zit wel een dubbel verliespunt in.”

Al heeft waterstof ook juist een voordeel: “Het functioneert als een soort grote batterij en helpt heel erg in het balanceren van het stroomnet. Wij zouden bijvoorbeeld ’s nachts de treinen kunnen opladen met windenergie, wat op dat moment nauwelijks gebruikt wordt.”

Batterijtreinen

“We hebben ook goed gekeken naar batterijtreinen, dus zonder waterstof component. Alleen daarvoor zijn een deel van onze spoorlijnen gewoon te lang, zeker omdat de treinen die op het hoofdstation in Groningen stoppen straks doorgekoppeld verder gaan rijden. Groningen CS is dan gewoon een tussenstation en dat redt je niet met alleen een batterij.”

Een waterstoftrein heeft heeft ook nog steeds een batterij, maar die is meer aanvullend op de waterstof, legt Koelikamp uit. “De batterij werkt op de remenergie van de treinen en wordt vaak ingezet als de trein wegrijdt bij een station. Op dat moment is er meer vermogen nodig. Gedurende het rijden gebruikt de trein alleen de brandstofcel.”

De brandstofcel kun je ook gebruiken bij de piekmomenten, maar dan gebruik je heel veel waterstof in een keer. Een relatief kleine batterij kan juist makkelijk op die piekmomenten vermogen leveren.

Of in Nederland op andere plekken in de toekomst een waterstoftrein gaat rijden, is nog onduidelijk. “Je hebt een aantal lijnen in Nederland die nog niet geëlektrificeerd zijn, onder andere in Limburg en Oost-Nederland. In Oost-Nederland kijken ze naar de optie van batterijtreinen omdat ze korte lijnen hebben. Limburg wil ook de Maaslijn elektrificeren. Je moet eigenlijk per lijn kijken wat de kenmerken zijn.”

“Ik kan mij ook voorstellen dat het voor NS uiteindelijk interessant kan zijn om waterstoftreinen rond te rijden. Als je op het punt komt dat de bovenleidingen eigenlijk vervangen moeten worden, dan kan ik mij voorstellen dat je een grote besparing kan doen door met waterstoftreinen te rijden”, besluit Koelikamp.

Waterstoftreinen Europa

Ook in Europa werken fabrikanten van rollend materiaal, spoorwegexploitanten, infrastructuurbeheerders en beleidsmakers aan het uitfaseren van dieseltreinen en het ontwikkelen van duurzame alternatieven. Voor een overzicht van deze ontwikkelingen heeft zusterpublicatie RailTech.com een interactieve kaart met de projecten en beschrijvingen samengesteld.

Wilt u de volledige interactieve kaart bekijken? Vraag hier gratis toegang aan.

De ontwikkelingen op het gebied van duurzaam rollend materieel en de bijbehorende infrastructuur, zoals laadmogelijkheden en tankinstallaties voor waterstof, staan centraal tijdens het Rail Infra Forum op 12 en 13 oktober in Berlijn. Van alternatieve brandstoffen en batterijaandrijving in het reizigersvervoer tot on-track machines, en van het opladen van batterijen onder de bovenleiding tot het tanken van waterstof. Het programma en de sprekers zijn te vinden op de website van het evenement.

Lees ook:

• Eerste waterstoftreinen gaan dit jaar in serieproductie
• Groningen gaat dieseltrein vervangen door waterstoftrein
• Waterstoftrein beleeft debuut op Nederlandse spoor