Autonome bussen op de weg in Noorwegen: “Efficiënter en veiliger”

In Stavanger, Noorwegen, kunnen reizigers instappen in een autonome bus. De bus rijdt zelfstandig zonder chauffeur over de weg en stopt netjes bij stoplichten en bushaltes. Het is de eerste volwaardige bus op het Europese continent dat volledig autonoom is op de openbare weg. In Nederland vinden ook steeds meer experimenten plaats op het gebied van autonoom rijden. 

De elektrische autonome midibus rijdt in het Noorse Stavanger al een jaar rond. De bus werd vorig jaar in februari geleverd aan het Scandinavische land door busbouwer Karsan. Het is volgens de Turkse leverancier de eerste autonome grote passagiersbus die rijdt op een buslijn door de stad. Vanaf april 2022 rijdt de bus ook daadwerkelijk rond in Stavanger.

“Noorwegen is een van de landen waar autonoom vervoer het snelst ontwikkelt”, zegt Ali UfukPeker, CEO van technologiebedrijf ADASTEC. Het bedrijf werkt samen met vervoerder de Turkse busbouwer Karsan bij de uitrol van de zelfrijdende bus. “De uitrol van de autonome bus in Noorwegen is een nieuwe mijlpaal op het gebied van zelfrijdende voertuigen.”

Vaste route van 2,5 kilometer

In de bus is plaats voor 52 passagiers en de bus zal in ieder geval nog anderhalf jaar rijden. Het autonome voertuig rijdt op een route van 2,5 kilometer tussen het andere verkeer door het stadscentrum. De bus kan onder alle weersomstandigheden rijden en haalt een maximumsnelheid van 50 km/u. Als de bus autonoom rijdt, dan mogen maar 21 zitplaatsen benut worden.

De midibus rijdt op het autonomieniveau 4. Dat betekent dat autonome voertuigen op een vast traject alle rijtaken uitvoert. In Stavanger stopt de bus op de route bij haltes en laat die reizigers in en uitstappen. Ook kan die stoppen voor stoplichten, verkeerskruispunten en rotondes. Momenteel zit in de de Noorse bus ook nog een begeleider die in de gaten houdt of alles goed gaat en kan ingrijpen als iets mis gaat.

Er is nog slechts één niveau hoger op het autonome gebied. In dat geval rijdt het voertuig in alle omstandigheden zelfstandig, zonder menselijke aandacht of interactie.

Goedkoper openbaar vervoer

De test in Noorwegen is een samenwerking tussen vervoerders Vy en Kolumbus. Ze gebruiken AI technologie van Adastec en werken ook samen met de Noorse start-up genaamd Applied Autonomy. Kolumbus laat in een persbericht ook weten dat het de eerste zelfrijzende bus is die getest wordt als onderdeel van een openbaar verkeerssysteem. “Sinds 2018 zijn wij al bezig met de uitrol van zelfrijdende bussen”, zegt Kolumbus CEO Odd Aksland.

Het doel van het project in Noorwegen is om vast te stellen of de zelfrijdende bussen een goede aanvulling zijn op het bestaande openbaar vervoerssysteem. Het grote voordeel van autonome bussen op een vast traject ligt in de kostenbesparing. Het salaris van de buschauffeur hoeft niet meer betaald te worden. De begeleider die nu nog in de bus aanwezig is zal in een later stadium vanuit een centrale locatie meerdere bussen tegelijk in de gaten houden, en waar nodig ingrijpen.

“We zijn blij dat we kunnen bijdragen aan de missie om openbaar vervoer efficiënter te maken, comfortabeler en veiliger”, zegt Okan Baş, CEO van Karsan. “Het is moeilijk om er een datum op te plakken, maar ik ben er zeker van dat de revolutie van de zelfrijdende bus zich sneller zal voltrekken dan die van de private auto.”

Zelfrijdende bussen in Nederland

De busindustrie in Nederland bereidt zich ook voor op de toekomst van autonoom rijden. In een uitgebreid interview met OVPro laat busbouwer Ebusco weten volop bezig te zijn met autonoom rijden.

Dat bussen volledig zelfstandig over de wegen rollen, is in Nederland nog echt toekomstmuziek. Toch is autonoom rijden wel degelijk zichtbaar in het dagelijks leven. “Het begint bij veiligheidssystemen”, zegt Steven van der Burg, sales director bij Ebusco. “We willen nu dat bussen steeds meer ondersteuning bieden aan de chauffeur met passieve en actieve ingrepen. Passieve veiligheidssystemen zijn trillingen, visuele waarschuwingen en audio bijvoorbeeld. Actief ingrijpen doen bussen als er bijvoorbeeld een noodstop gemaakt moet worden.”

Een ander autonoom concept waar Ebusco in Duitsland in het Tempus project mee bezig is, is platooning. Simpel gezegd: achtervolgen. De voorste bus rijdt met een chauffeur en de rest van de bussen rijden daar volgzaam en autonoom achteraan. “Dat kan voorkomen als meerdere lijnen op een druk traject samenkomen, of als je een hele grote groep forenzen op een druk moment van A naar B moet vervoeren.”

Op eigen terrein rijden tegenwoordig enkele voertuigen al volledig autonoom. In de nabije toekomst zal dat ook op busdepots zo zijn. “Momenteel spendeert een chauffeur heel veel tijd om naar de bus te lopen, de stoel in de stellen en uit het depot te rijden. ’s Avonds moet de chauffeur de bus weer het depot in rijden en aansluiten aan de stekker. We zijn bezig met een bus die op het depot autonoom kan rijden. De chauffeur komt dan ’s ochtends aan en kan bij het hek meteen instappen in de automatisch ingestelde bus. ’s Avonds levert de chauffeur de bus ook weer bij het hek af. De bus vindt dan automatisch zijn route naar de lader en sluit zichzelf aan. Dat scheelt tijd en dus veel kosten”, besluit Van der Burg.

In Nederland rijden al een aantal onbemande voertuigen op eigen terrein. Het autonome voertuig de ParkShuttle rijdt sinds kort weer in Cappelle aan den IJssel. De shuttle was direct na de introductie in 1999 een groot succes. In de eerste twaalf jaar maakten in totaal enkele miljoen passagiers gebruik van de autonome shuttle.

Lees ook:

• Ebusco schetst zes ontwikkelingen: “Bussen worden autonoom, slimmer en efficiënter”
• Capellenaren kunnen eindelijk weer reizen met de ParkShuttle
• Machinist gaat zelfrijdende trein op afstand besturen bij nieuwe proef Groningen