‘Opmars auto zet openbaar vervoer onder druk’

De verdere opmars van de auto zet andere vervoersmogelijkheden zoals het openbaar vervoer onder druk. Tot die conclusie komt het Kennisinstituut voor Mobiliteitsbeleid (KiM) in een rapport over de maatschappelijke effecten van het wijdverbreide autobezit.

De toename van het aantal auto’s heeft een groot effect gehad op de ruimtelijk inrichting in Nederland en schaalvergroting. Woonwijken worden groter en de afstanden tot werk, supermarkt, andere voorzieningen en sociale contacten zijn toegenomen. Dat heeft andere vormen van vervoer onder druk gezet, stelt KiM.

“Het economische draagvlak voor collectieve vervoersoplossingen, zoals bussen en treinen, neemt af doordat het gemiddelde aantal mensen per vierkante kilometer afneemt en reizigers van het openbaar vervoer overstappen op de eigen auto. De resterende OV-gebruikers dragen de kosten daarvan”, waarschuwt KiM. Het instituut baseert zich in zijn analyse op verschillende eerder uitgevoerde onderzoeken.

Stedelijk en landelijk gebied

De verschillen tussen stedelijk en landelijk gebied groeien. Terwijl in grote steden als Amsterdam en Utrecht mede door de inrichting van de openbare ruimte de auto minder populair is omdat er genoeg andere alternatieven zijn, zijn mensen daarbuiten aangewezen op de auto. Ook inwoners van nieuwbouwwijken bij grote steden kiezen eerder voor de auto in plaats van het OV. De aanwezigheid van grote hoofdwegen bij die wijken maakt de positie van de auto gunstig, stelt KiM. Niet verwonderlijk is dat in de buurt van treinstations minder huishoudens een auto hebben. Dat geldt vooral voor intercity-stations.

Gaat het om de kosten van vervoer, dan zijn mensen snel geneigd om voor de auto te kiezen. De gebruikskosten voor het OV liggen weliswaar lager dan die voor de auto, maar vaak worden alleen de brandstofkosten meegenomen in de vergelijking. Bovendien reizen mensen geregeld met meerdere personen. En dan valt de vergelijking voor OV slechter uit. Wat niet meehielp is dat de kosten voor het OV tussen 2010 en 2019 sneller opliepen dan die van trein en bus.

Geen vrije keuze, maar noodzaak

Eén op de drie Nederlanders ziet autobezit bovendien niet als vrije keuze, maar als noodzaak, zelfs als ze de kosten nauwelijks kunnen opbrengen. De meeste mensen vinden de auto ook nog eens veiliger in het verkeer dan het OV en sneller in reistijd.

Gemak speelt eveneens een rol. De meeste Nederlanders kunnen dicht bij huis parkeren. De gemiddelde afstand tussen huis en auto is ongeveer 21 meter. Ook de infrastructuur is goed ingericht op auto’s.

Afstand

De onderzoekers keken in hun rapport ook naar de gemiddelde afstand tot allerlei voorzieningen, zoals zorg, onderwijs en winkels. Dat beeld is divers. Ze constateren wel de grote coronateststraten vooral ingericht waren op bezoekers die met de auto kwamen vanwege de afstanden van soms wel tientallen kilometers voor sommige plaatsen. Reizen met OV of taxi mocht niet met oog op besmettingsgevaar. Die condities leidden ertoe dat mensen zonder auto of motor in het huishouden zich minder vaak lieten testen, vooral naarmate de afstand van huis tot de teststraat opliep.