Wat zijn de plannen van de politieke partijen voor het OV?
Hoe blijft Nederland bereikbaar? Het is aan het nieuwe kabinet om hier de komende jaren belangrijke beslissingen over te nemen. De OV-sector pleit al geruime tijd voor extra investeringen, maar hoe denken de politieke partijen zelf over de toekomst van het openbaar vervoer? OVPro bekeek de verschillende verkiezingsprogramma’s en zette per partij de belangrijkste plannen op een rij.
OVPro keek naar de verkiezingsprogramma’s van veertien partijen die eind februari op minimaal één zetel stonden in de Peilingwijzer, dat de peilingen van Ipsos/Een Vandaag, I&O Research en Kantar combineert. 50PLUS is buiten beschouwing gelaten, omdat deze partij niets over het OV heeft opgenomen in het verkiezingsprogramma. In totaal nemen 37 partijen deel aan de Tweede Kamerverkiezingen.
Inhoudsopgave
Klik op de naam van een partij om direct de standpunten van deze partij te bekijken.
- CDA
- ChristenUnie
- D66
- DENK
- Forum voor Democratie
- GroenLinks
- JA21
- Partij voor de Dieren
- PvdA
- PVV
- SGP
- SP
- Volt
- VVD
(Tekst loopt door onder de foto)
CDA
Het CDA zet in op een nieuw binnenlands hogesnelheidsnetwerk met een snelle verbinding naar het noorden (via de Lelylijn) en oosten, met nieuwe knooppunten en aansluitingen op België en Duitsland. Met versnelde invoering van ERTMS en een verhoogde spanning op de bovenleiding wordt intensiever gebruik gemaakt van het reguliere spoornetwerk, dat onder andere uitgebreid kan worden met de Nedersaksenlijn tussen Enschede en Groningen. Met hervorming van de autobelasting wordt ervoor gezorgd dat ook gebruikers van elektrische auto’s bijdragen aan aanleg en onderhoud van spoor.
Ook bestaande internationale verbindingen kunnen volgens de partij beter worden benut. Grensregio’s hebben “enorme potentie” in de verbinding met de rest van Europa. Door impuls te geven aan een nieuwe EU-regionale samenwerking kunnen met grensoverschrijdende infrastructuur ook knelpunten worden opgelost op het gebied van OV, de arbeidsmarkt en regionale ontwikkeling.
Steden en regio’s wil het CDA beter verbinden door hubs te bouwen waar alle verschillende vervoersvormen bij elkaar komen. Nieuwe woon- en werkgebieden worden ontsloten dankzij de aanleg van HOV-verbindingen, zodat de economische kracht over het land wordt verspreid en steden toegankelijk en leefbaar blijven. Om het hoofd te bieden aan de toenemende druk op ruimte in stedelijke regio’s, wordt behalve aantrekkelijker OV ingezet op fietsers en voetgangers.
Bij concessieverlening moet een goede bereikbaarheid van en binnen dunbevolkte gebieden een belangrijk criterium worden, vindt de partij. Daarbij kunnen experimenten worden meegenomen met andere vervoersmiddelen zoals deelauto’s en vrijwilligerstaxi’s, mits deze toegankelijk blijven voor jongeren en mensen met een kleine portemonnee.
ChristenUnie
De ChristenUnie heeft al een specifiek bedrag verbonden aan het realiseren van een “echte schaalsprong in het OV”. De partij wil 15 miljard euro extra investeren in nieuwe stations, spoorverdubbeling, aanleg van onder meer de Lelylijn, Nedersaksenlijn en Sallandlijn, en in lightrail en ander HOV in stedelijke gebieden. De miljarden zijn ook bedoeld voor investeringen in snelle spoorverbindingen in Nederland en naar de rest van Europa. Grensoverschrijvende verbindingen worden versneld en er komt een nieuw traject dat Antwerpen via Breda en Eindhoven verbindt met Düsseldorf.
Kortere reistijden, meer directe verbindingen en hogere frequenties tegen een aantrekkelijke prijs, zowel nationaal als internationaal – daar draait het om volgens de CU. Dit vraagt om versnelde invoering van ERTMS en verhoging van de bovenleidingspanning. Voor 2030 wordt er op minstens vijf trajecten automatisch gereden door treinen. De CU is “kritisch tegen verdere decentralisering op het spoor”. Dit zou alleen moeten gebeuren als dit aantoonbaar in het belang is van de reiziger.
Het Rijk moet volgens de CU bijdragen aan grote regionale OV-projecten met nationaal belang, zoals het doortrekken van de Noord/Zuidlijn en het sluiten van de metroring in Amsterdam. Nieuwe regionale (light)rail verbindingen, BRT-systemen en snelwegbussen zorgen voor een schaalsprong in het OV rond de steden. Waar nodig gebeurt dit met vrije busbanen en bussen op vluchtstroken.
OV-gebruik moet – naast nieuwe afspraken met scholen, bedrijven en decentrale overheden – extra worden gestimuleerd met een lager btw-tarief van 5 procent, gratis OV voor meereizende kinderen en goedkopere abonnementen voor scholieren. In elke regio wil de partij abonnementen die geldig zijn voor trein, metro, tram én bus. Reizigers zouden bovendien alleen aan het begin en einde van hun reis moeten in- en uitchecken, ook als met meerdere vervoerders wordt gereisd.
D66
D66 pleit voor snellere verbindingen naar alle delen van het land – overdag en ’s nachts. Dat wordt gerealiseerd met onder meer de Lelylijn, Nedersaksenlijn en een nieuw traject tussen Utrecht en Breda. Treinen gaan vaker rijden dankzij ERTMS en een hogere bovenleidingspanning, en de aansluiting op het Europees HSL-netwerk wordt verbeterd door deze hogere frequentie en kortere reistijden. Station Amsterdam-Zuid wordt een internationale spoorterminal waar reizigers ook kunnen inchecken voor vluchten. Het liefst alleen als zij meer dan 700 kilometer reizen, want anders moet het OV de goedkoopste keuze zijn. Er wordt geïnvesteerd in de ontwikkeling van een hyperloop als alternatief voor Europese vliegreizen.
Voor investeringen in het regionaal OV wil D66 dat er vanuit het Rijk makkelijker geld beschikbaar komt voor vervoerregio’s voor de aanleg van HOV-verbindingen. De metro’s in Amsterdam en Rotterdam gaan twee keer zoveel reizigers vervoeren dankzij automatisering en er wordt geïnvesteerd in een lightrailnetwerk in de regio Utrecht en andere grote verstedelijkingsgebieden. De Noord/Zuidlijn wordt doorgetrokken en er komt een metro tussen Amsterdam en Almere. Investeringen in het OV zouden bovendien moeten kunnen worden afgedwongen door gemeenten.
Verder wil de partij investeringen in infrastructuur en woningbouw koppelen, zodat (OV-)verbindingen prioriteit krijgen en stations vanuit nieuwe wijken binnen tien minuten te bereiken zijn met de bus of fiets. Er wordt nadrukkelijk ingezet op Mobility as a Service en de spits wordt ontzien door afspraken te maken met werkgevers, scholen en bestuurders. D66 wil ook de positie van vervoersautoriteiten in aanbestedingen versterken. Zij zouden niet alleen naar de kosten moeten kijken, maar ook naar betere aansluiting van treinen en bussen. Het nut van concurrentie en aanbestedingen moet tot slot zorgvuldig worden afgewogen tegen de mogelijke kosten- en kwaliteitsvoordelen als voor één partij wordt gekozen.
(Tekst loopt door onder de foto)
DENK
DENK profileert zichzelf als “de enige echte autopartij van Nederland”, maar wil het autoverbruik wel verminderen. Daarom moet extra geïnvesteerd en ingezet worden op vervoersmiddelen die een volwaardig alternatief vormen, zoals het OV. De partij pleit met name voor een lagere prijs door een btw-verlaging en aanpassing van de berekening van ritkosten. Het OV moet in het bijzonder betaalbaarder worden voor kinderen en DENK wil pilots met gratis reizen voor ouderen en minima.
In het stads- en streekvervoer wil de partij investeren in de grote steden, onder meer door het “opwaarderen” van de metrolijnen in Amsterdam en Rotterdam. In de grootstedelijke regio’s moet het Rijk samen met vervoersbedrijven investeren in lightrail, terwijl in de grensregio’s grensoverschrijdend OV wordt gestimuleerd. Er gaat verder geld naar extra spoorlijnen met sneltreinen en naar nachtnetten, te beginnen in de Randstad.
Forum voor Democratie
Forum voor Democratie is summier als het gaat om plannen voor het OV. “Goede verbindingen met buitenland via hogesnelheidstreinen”, luidt het actiepunt van de partij. Dat neemt niet weg dat FVD vliegverkeer wil faciliteren en automobilisten niet wil dwarszitten. Geen belasting op vliegreizen en een nieuwe luchthaven in de Noordzee moeten dit bewerkstelligen. Ook wil de partij onderzoek naar nieuwe vormen van transport zoals hyperloops.
GroenLinks
“Nu is het moment om het anders te doen”, zo verwijst GroenLinks naar de coronacrisis die ervoor heeft gezorgd dat er “meer dan ooit” aandacht is voor goed OV en gespreid reizen. De partij wil heel Nederland beter bereikbaar maken met het OV, onder meer door extra te investeren in trein- en spoorcapaciteit en betere stations. De Lelylijn komt er en wordt op termijn doorgetrokken naar Hamburg; een snelle trein vanuit Eindhoven sluit aan op het Duitse ICE-netwerk en de frequentie van internationale treinen gaat omhoog.
GroenLinks wil het OV in en rond de steden uitbreiden. Concreet betekent dit minimaal één busverbinding per dorpskern. Nieuwe woonwijken zijn vanaf het begin goed bereikbaar met de fiets en het OV. Met de auto naar het station of OV-knooppunt wordt ontmoedigd door OV-abonnementen financieel aantrekkelijker te maken en fietsenstallingen uit te breiden. De capaciteit in treinen wordt verhoogd door de hoeveelheid eersteklascoupés omlaag te brengen.
Al deze investeringen worden voor een deel betaald uit een Klimaatfonds, een pot van 60 miljard euro voor investeringen die bijdragen aan het land en tegelijkertijd klimaatverandering tegengaan.
(Tekst loopt door onder de foto)
JA21
JA21 hecht belang aan een integrale aanpak van infrastructuurvraagstukken, met aandacht voor het op elkaar laten aansluiten van verschillende modaliteiten. Treinstations worden met “volop voorzieningen tussen perron en parkeerplaats” een aantrekkelijke overstapplek voor automobilisten. Wie geen station in zijn of haar omgeving heeft, wordt met bussen als “luxe transitcoaches” gestimuleerd om het OV te pakken.
Om minder dichtbevolkte gebieden te ontsluiten en woon-werkverkeer betrouwbaarder te maken, ziet de nieuwe partij van Joost Eerdmans en Annabel Nanninga heil in hoogfrequente snelle (lightrail) spoorverbindingen. Verfijning van het spoornetwerk is volgens JA21 een beter alternatief dan het subsidiëren van elektrische auto’s.
De Randstad is “de economische motor van Nederland”, maar de partij ziet in dat de regio kan bijdragen aan het verder stimuleren van de economie. JA21 staat dan ook positief tegenover de komst van de Lelylijn en wil de infrastructuur in Noord-Nederland verder ontwikkelen met snelle treinverbindingen die West-Nederland met Noord-Duitsland verbinden. In het oosten moet werk worden gemaakt van de Nedersaksenlijn tussen Enschede en Groningen en een snelle treinverbinding tussen Amsterdam en Aken.
Partij voor de Dieren
De Partij voor de Dieren zet in een op een “radicale verschuiving in de manier waarop we ons vervoeren”: minder wegverkeer, minder vliegen, sneller en comfortabeler OV en voorrang voor fietsers en voetgangers. De trein wordt de aantrekkelijkste modaliteit tot 1.200 kilometer, waar andere partijen vooral inzetten op 700 kilometer. Dat gebeurt dankzij directe verbindingen tussen belangrijke Europese steden, meer internationale nachttreinen, de herintroductie van de autotrein en meer fietsstaanplaatsen in de trein. Steunmaatregelen voor de luchtvaart komen ten goede aan de transitie naar duurzame vervoerssectoren.
De Lelylijn wordt een feit, net als een nieuwe snelle treinverbinding tussen Utrecht en Breda. In heel het land wordt het aantal treinen uitgebreid, er komen langere treinen – zonder klassensysteem – en op alle knooppuntstations worden vergader- en werkfaciliteiten gerealiseerd. Er komen voldoende en gratis bewaakte fietsenstallingen, voldoende overstapsystemen op deelauto’s en het OV-fietssysteem wordt verder verfijnd.
De PvdD wil verder lightrailverbindingen uitbreiden om kleinere woonkernen beter bereikbaar te maken. Ook wordt ingezet op uitbreiding van het OV-netwerk tot een fijnmazig geheel door meer bussen te laten rijden. Op meerbaanswegen komen er speciale rijstroken voor deze bussen. Dit alles moet gepaard gaan met lagere kosten voor de reiziger. In 2030 betalen zij 50 procent minder voor het OV dan nu, onder meer door vrijstelling van btw.
PvdA
De PvdA zet in op de regio en benadrukt dat hun plannen voor het OV alle gebieden in Nederland vooruit helpt. Grootschalige investeringen zorgen voor snelle verbindingen tussen steden, waarbij de partij behalve het OV ook inzet op de fiets. De reistijden tussen de Randstad en regio gaan omlaag door onder meer een rechtstreekse verbinding tussen Eindhoven en Nijmegen, de Nedersaksenlijn en de Lelylijn. Over tien jaar rijden tussen alle grote regionale steden minimaal om het kwartier treinen, tussen grote landelijke steden zes keer per uur en ook ’s nachts blijven treinen doorrijden. De Maaslijn wordt onderdeel van het hoofdrailnet.
De Randstad krijgt als het aan de PvdA ligt een 24-uursnetwerk “vergelijkbaar met de metro”. De Noord/Zuidlijn wordt doorgetrokken en er komt een IJmeerverbinding tussen Amsterdam en Almere. Regionale treinverbindingen worden doorgetrokken naar buurlanden en zodra er meer en snellere internationale treinverbindingen zijn, worden steeds meer vluchten binnen Europa geschrapt. De partij wil af van de btw-vrijstelling op vliegtickets en de OV-tarieven juist omlaag brengen. Kinderen zouden daarbovenop gratis moeten kunnen reizen op woensdag en in het weekend.
(Tekst loopt door onder de foto)
PVV
In tegenstelling tot vier jaar geleden noemt de PVV ditmaal wel het OV in zijn verkiezingsprogramma. Het blijft desondanks summier. “Mobiliteit is een belangrijke voorwaarde voor onze vrijheid. Daarom wil de PVV mobiliteit beschikbaar en betaalbaar houden. Zowel het openbaar vervoer als de eigen auto zijn belangrijk voor iedereen. Het OV en autorijden moeten betaalbaar blijven”, aldus de partij, die er niet op tegen is dat de auto het belangrijkste vervoersmiddel voor veel mensen is.
SGP
De SGP wil allereerst investeren in niet-infrastructurele maatregelen: er kan worden bespaard worden op infrastructuuruitgaven door bestaande weg- en OV-capaciteiten beter te benutten, door beter naar de kosten en baten te kijken bij de voorbereiding van projecten. Meer thuiswerken kan zelfs aanleiding zijn om geplande projecten te heroverwegen.
De partij houdt de hand desondanks niet volledig op de knip. Zo blijven investeringen nodig in grensoverschrijdende verbindingen en betere verknoping van het hoofdspoor met het regionale en lokale OV. De SGP zet onder meer in op extra regionale treinstations en snellere treinen vanuit het hele land naar de Randstad. Er moeten “stappen” worden gezet richting de Lelylijn en een nieuwe spoorlijn Amsterdam-Almere. De partij wil ook inzetten op meer afstemming van dienstregelingen, meer busbanen, Bus Rapid Transit-systemen en lightrail.
Het Programma Hoogfrequent Spoor moet volgens de SGP worden versoberd, omdat dit teveel ten koste zou gaan van regionale verbindingen en aansluitingen. De partij wil werk maken van decentralisatie van regionale treindiensten om de aansluiting op ander regionaal OV te verbeteren. Bij aanbestedingen moeten vervoerders worden uitgedaagd om ruimte te geven aan nieuwe mobiliteitsdiensten, zodat alle concessies MaaS-waardig worden. Het Rijk zou provincies verder moeten steunen bij het opzetten van vraaggestuurd vervoer in dunbevolkte gebieden, onder meer door onderzoek naar de combinatie van OV en doelgroepenvervoer. Ook experimenten met het combineren van pakket- en personenvervoer en de hyperloop verdienen financiële steun.
Ook de SGP zet in op goedkoper OV door btw-vrijstelling. Kinderen tot 11 jaar zouden helemaal niet hoeven te betalen. Er moet ten slotte een einde komen aan ‘bushokjesdenken’ door streekabonnementen te realiseren voor trein, bus, tram en metro en door ‘omchecken’ te vereenvoudigen.
SP
De SP wil dat het roer volledig wordt omgegooid. “Wat niet failliet mag gaan, hoort niet op de markt. Het OV wordt een publieke dienst.” Provincies moeten de mogelijkheid krijgen om eigen vervoersbedrijven op te richten en alle kernen in het gungebied te bedienen, terwijl huidige vervoersautoriteiten zoals die in Rotterdam, Den Haag en Amsterdam worden afgeschaft. NS en ProRail moeten volgens de partij worden samengevoegd tot één publiek spoorbedrijf.
Investeringen in het OV helpen volgens de SP om sociaal uit de crisis te komen. Die investeringen moeten ten koste gaan van het asfalt. De partij gaat niet specifiek in op plannen voor het stads- en streekvervoer, maar wil wel meer en betere treinverbindingen – waaronder de Lelylijn – inclusief een nachtnet met grote Europese steden. Stads- en streekvervoer moet gratis worden voor 65-plussers, jongeren onder de 12 jaar en mensen met een beperking.
(Tekst loopt door onder de foto)
Volt
Volt vindt het tijd voor “duurzaam en schoon vervoer in Europa, dat beschikbaar is voor iedereen”. De partij, die actief is in alle EU-landen, kijkt in zijn plannen vooral vanuit Europees perspectief. De EU-lidstaten moeten worden verbonden door een volwaardig hogesnelheidsnet en “andere OV-diensten”. Daarbij moet ook worden gedacht aan een Europees OV-abonnement en afstemming van vervoer over grenzen heen.
Om af te komen van de lappendeken van niet goed verbonden nationale lijnen moet de EU bevoegdheid krijgen om een plan voor heel het continent vast te stellen en uit te voeren. Volt kijkt ook alvast ver vooruit: de hyperloop – een magneetzweeftrein met snelheden tot 1.200 kilometer per uur – moet de rol van het Europees HSL-net op lange termijn kunnen overnemen.
VVD
De VVD constateert dat de behoefte naar individueel vervoer groeit, maar pleit naast meer wegen en fietspaden ook voor alternatieven om de infrastructuur en keuzevrijheid beter te benutten. “Zoals goed openbaar vervoer, smart mobility, thuiswerken en andere werk- en schooltijden.” Het onderscheid tussen OV en wegverkeer moet deels vervagen door in te zetten op MaaS. Met een systeem van ‘single check-in en check-out’ tussen verschillende vervoerders wordt het reisgemak verder vergroot.
Bij bouwen en wonen moet volgens de VVD zowel een goede ontsluiting met de auto als het OV worden verzorgd. Lightrailnetwerken worden uitgebreid door grote steden met elkaar te verbinden, waarvoor het Groeifonds kan worden ingezet. De partij hecht ook waarde aan goede verbindingen tussen de stad en regio en noemt de Lelylijn en het doortrekken van de Noord/Zuidlijn als voorbeelden van “verschillende opties”. Internationale treinen en (langeafstands)bussen moeten een duurzaam alternatief worden voor korte reizen per vliegtuig door reistijd, frequentie en reiscomfort te verbeteren.
De VVD wil verder vasthouden aan afspraken om regionale spoorlijnen af te splitsen. Door ook andere vervoerders mogelijkheden te bieden dit treinvervoer te verzorgen, kan volgens de partij een hogere frequentie, kwaliteit en klanttevredenheid tegen lagere kosten worden gerealiseerd. In het verlengde daarvan wil de VVD “meer aanbieders van OV via openbare aanbestedingen”, zodat reizigers meer en beter OV krijgen. Met tussentijdse controle moet NS kunnen worden bijgestuurd op het hoofdrailnet.
Als enige partij gaat VVD ook expliciet in op het vergroten van sociale veiligheid. Er wordt gepleit voor meer camerabewaking, meer dichte toegangspoortjes, een permanent OV-verbod voor misdragende reizigers en een hogere boete voor zwartrijden.
U las zojuist één van de gratis premium artikelen
Onbeperkt lezen? Maak gebruik van de exclusieve aanbieding
Bent u al abonnee?
