Zomervakantie voorbij: komt de OV-reiziger weer terug?

De praktijk moest gaan uitwijzen hoe de reizigersaantallen in het openbaar vervoer zich na de zomer zouden gaan ontwikkelen, was afgelopen weken het eenduidige antwoord van vervoerders. Vorige week was het eindelijk zover. In alle regio’s was de zomervakantie voorbij, en dus is het tijd voor een eerste voorzichtige conclusie. Cijfers van Translink en CBS laten zien dat het eerste herstel fragiel is.

Vorige week was met ruim 14 miljoen check-ins in heel Nederland verreweg de drukste week in het openbaar vervoer sinds het begin van de coronacrisis. Toch lag dit aantal daarmee nog altijd 45 procent lager dan vorig jaar, blijkt uit de meest recente cijfers over de in- en uitchecktransacties met de OV-chipkaart. Hoe verhoudt dit getal zich tot afgelopen maanden?

400 miljoen minder check-ins

Het is inmiddels een half jaar geleden dat het coronavirus zijn intrede deed in Nederland. Sindsdien registreerde Translink, het bedrijf achter de OV-chipkaart, bijna 400 miljoen minder check-ins vergeleken met vorig jaar. Wekenlang vervoerden treinen, bussen, trams en metro’s een nauwelijks noemenswaardig aantal reizigers, met tot bijna 90 procent minder check-ins. In juni krabbelden de cijfers licht op; een veel groter herstel vond plaats toen het openbaar vervoer een maand later niet langer bestemd was voor louter noodzakelijke reizen.

Het aantal check-ins is overigens niet gelijk aan het aantal reizigers. Bij een overstap naar een andere vervoerder kan iemand namelijk meerdere keren inchecken voor één reis. Desalniettemin geeft dit een eerste beeld over het herstel van reizigersaantallen.

In de zomervakantie stabiliseerde het aantal in- en uitchecktransacties tot 50 procent van ‘normaal’. Dat gold ook voor de eerste week van september, waarin de oproep tot thuiswerken onveranderd bleef maar wel alle scholen weer waren begonnen. Het aantal check-ins in heel Nederland bedroeg vorige week 14,16 miljoen, tegenover 25,7 miljoen in een vergelijkbare periode in 2019.

‘Nog steeds heel veel ruimte’

Daarmee was het in absolute aantallen de drukste week sinds de ‘intelligente lockdown’ in maart van kracht werd, maar relatief gezien (in vergelijking met dezelfde periode vorig jaar) bleef het OV dus op een vergelijkbaar niveau als in de zomer. Vervoerders willen desondanks nog niet te vroeg een conclusie trekken. Branchevereniging OV-NL liet vorige week al weten dat het pas écht spannend wordt als de herfst aanbreekt en de fiets wordt ingeruild voor de auto of het openbaar vervoer.

NS kwam al wel met een eerste voorzichtige analyse en ziet dat de forens thuisblijft. “Er is nog steeds heel veel ruimte in de treinen”, zegt de spoorvervoerder in een reactie. Het aantal treinreizigers ligt momenteel tussen 40 en 45 procent van het gebruikelijke aantal. Het gaat hierbij voornamelijk om vrijetijdsverkeer in plaats van woon-werkverkeer, net zoals de trein in de zomer vooral werd gebruikt voor dagjesmensen. “De terugkeer van de forens is essentieel om meer mensen te kunnen vervoeren.”

(Tekst gaat verder onder de afbeelding)

Procentuele afname van het aantal check-ins vergeleken met 2019 (data via Translink):

Drukste dag in half jaar

Op alle doordeweekse dagen checkten reizigers vorige week meer dan 2 miljoen keer in bij het openbaar vervoer in heel Nederland. Donderdag 3 september werd de drukste dag in de coronacrisis. Het aantal transacties bedroeg die dag 2,54 miljoen. Bijna een miljoen meer dan een week eerder, maar nog altijd een halvering ten opzichte van een gemiddelde en vergelijkbare donderdag in september 2019. Dit percentage ligt daarmee op vrijwel hetzelfde niveau als vóór de vakantie.

Zoals verwacht blijft de ochtend- en namiddagspits goeddeels afgevlakt. Vooral in de ochtend is nog wel een piek zichtbaar, maar die ligt vele malen lager dan voor de coronacrisis. Een voorbeeld: reizigers checkten afgelopen donderdag op het drukste moment (rond 08.00 uur) bijna 243.000 keer in. Rond het middaguur lag het aantal check-ins nog geen derde lager dan in de ochtendspits, terwijl dit op een vergelijkbare dag vorig jaar bijna de helft scheelde.

Ook NS constateert een ander dagpatroon. In de ochtendspits ligt het aantal treinreizigers op ongeveer een derde van het normale aantal, in de daluren is dit circa de helft. De lage aantallen zullen voorlopig aanhouden, verwacht de vervoerder, die nog maar eens wijst op de financiële gevolgen. “Dat mensen goed gehoor geven aan de oproep om thuis te werken, betekent wel wat voor onze inkomsten. En dat blijft ook nog wel even zo.”

Lees ook:

• Reizigersaantallen krabbelen op na versoepeling coronamaatregelen
• Bijna 90 procent minder check-ins in het OV
• Waar is de OV-reiziger gebleven?

Het OV Expo Congres op donderdag 8 oktober gaat onder meer over de opties van de sector om het OV weer aantrekkelijk te maken. Deelnemen kan zowel in Expo Houten als online.