‘MaaS niet alleen voor rijke, reislustige jongeren’

De groep die het meest kansrijk is om Mobility as a Service (MaaS) te omarmen bestaat vooral uit reislustige gezonde jongvolwassenen die een hoge sociaaleconomische status hebben en frequent gebruik maken van het openbaar vervoer. Maar dat betekent niet automatisch dat de rest ‘afgeschreven’ is. Met gerichte marketing of actieve sturing van overheid of werkgevers, kunnen meer doelgroepen bereikt worden. Dat blijkt uit nieuw onderzoek van het Kennisinstituut voor Mobiliteitsbeleid (KiM).

Interesse peilen in een platform dat nog niet bestaat, is lastig, voorzagen de onderzoekers van het KiM. Daarom keken ze naar de elementaire onderdelen van MaaS: het gaat om een nieuw digitaal multimodaal mobiliteitsplatform waarbinnen huur- en deelconcepten veelal een belangrijke plek innemen.

Mobiliteitspanel

Dit vertaalden ze naar vier indicatoren: technofiel, multimodaal, reisinformatie en huren of delen. Technofiel slaat op de mate van interesse in nieuwe technologie en toepassing daarvan. Met multimodaal wordt iemands bereidheid tot multimodaal reizen bedoeld. Reisinformatie heeft te maken met de frequentie waarmee iemand zoekt naar actuele informatie tijdens en voorafgaand aan een reis. Huren of delen, tenslotte, is de geneigdheid om vervoersmiddelen te horen of delen, eventueel in plaats van bezitten.

De mate waarin iemand ‘scoort’ ten aanzien van deze eigenschappen, is via 25 stellingen en vragen getoetst bij 1.547 respondenten. Het gaat om deelnemers van het Mobiliteitspanel Nederland (MPN): een langlopend verplaatsingsonderzoek door het KiM. Het MPN geeft veel informatie over zaken als het voertuigbezit, huidig reisgedrag, de woonomgeving en de socio-economische kenmerken van de respondenten.

Milieu

De onderzoekers hebben de vier indicatoren gekoppeld aan persoonskenmerken. De belangrijkste persoonskenmerken zijn: leeftijd, het gebruik van het openbaar vervoer, de frequentie van het maken van vliegreizen voor privéredenen, het opleidingsniveau en de bezorgdheid ten aanzien van het milieu.

Nadat ze dat gedaan hebben, ontstaat het volgende profielen. De belangstelling voor nieuwe door technologie gedreven producten of diensten is vooral te vinden onder jongeren, mannen en reislustige types.

Het huidige ov-gebruik blijkt een goede indicatie voor een verhoogde kans op een multimodale mindset bij reizigers. Ook een bovengemiddelde bezorgdheid over het milieu en een frequent gebruik van de fiets zijn goede indicaties voor een multimodaal reisgedrag of een multimodale reisbehoefte.

Minder kansrijk

Goede voorspellers voor een bovengemiddelde behoefte aan reisinformatie zijn een frequent gebruik van het openbaar vervoer, een jonge leeftijd, een hoog opleidingsniveau en veel vliegreizen voor privéredenen.

Als het gaat om huren of delen is de potentie vooral te vinden onder jongeren, frequente ov-gebruikers en mensen met een hoog opleidingsniveau of bezorgdheid over het milieu.

Op basis hiervan concluderen de onderzoekers dat vooral reislustige, gezonde jongvolwassenen met een hoge sociaaleconomische status en die frequent gebruik maken van het openbaar vervoer het meest kansrijk zijn om MaaS te omarmen. De minst kansrijke groep bestaat uit ouderen die weinig reizen, een minder goede gezondheid, een lager inkomen en een laag opleidingsniveau hebben en woonachtig zijn in de meer perifere gebieden.

Telefonische ondersteuning

De onderzoekers wijzen wel op een aantal aandachtspunten. Het kan best zijn dat de eerste MaaS-gebruikers juist minder van het openbaar vervoer gebruik gaan maken. Immers: een voor MaaS kansrijke groep bestaat uit mensen die het openbaar vervoer al veel gebruiken. Deze mensen kunnen met MaaS ook met allerlei andere vervoersmiddelen reizen.

MaaS is nog onvoldoende concreet. In de praktijk kunnen accenten straks anders liggen, waardoor er ook een ander soort platform ontstaat, en andere groepen voorop kunnen gaan lopen. Denk hierbij aan aanvullende diensten naast mobiliteit, het weglaten van diensten die juist aantrekkelijk zijn voor de meest kansrijke groepen of uitgebreide telefonische ondersteuning voor reizigers.

Marketing

Daarnaast is er altijd de mogelijkheid dat betrokken partijen het verloop van de uitrol van MaaS enigszins sturen. Met allerlei marketinginspanningen kunnen minder kansrijke groepen eerder of ook worden bereikt. Denk aan gerichte communicatie, via sociale media of op bepaalde locaties. Voorlichting over het gebruik van MaaS kan de drempel verlagen. Ook prijsdifferentiatie of tijdelijke kortingen voor bepaalde groepen zijn denkbaar. Flankerend beleid, zoals het ontmoedigen van eigen auto of fietsbezit, kan ook effect hebben op de snelheid van adoptie, maar ook op de samenstelling van de groep gebruikers.

Het KiM ging er in dit onderzoek impliciet vanuit dat het burgers of consumenten zijn die zorg dragen voor de diffusie van MaaS binnen Nederland. Maar dat hoeft niet zo te zijn. Wanneer overheden het gebruik van een MaaS-applicatie aanmoedigen of opleggen, ontstaat mogelijk een heel ander beeld. Het is ook goed denkbaar dat werkgevers actief aan de slag gaan met MaaS en werknemers ertoe verplichten voor zakelijke verplaatsingen een bepaalde MaaS-App te gebruiken.