‘Extra treinbeveiliging is paniekvoetbal van veiligheidsministers’

De Europese veiligheidsministers willen internationale treinen beter beveiligen. Maar daarmee maak je het reizen met de trein omslachtiger en ongemakkelijker voor reizigers. Ook komt er bovenmatig veel druk bij het personeel te liggen. Het spookbeeld van lange rijen voor de loketten, hermetisch afgesloten perrons en nog langere rijen bij het instappen zijn het spookbeeld dat opdoemt bij Rikus Spithorst, voorzitter van de Maatschappij Voor Beter OV.

Vandaag begin ik mijn verhaal maar eens, tegen mijn gewoonte in, met een persoonlijke ontboezeming. Iets over hoe ik een ordentelijke samenleving beschouw. We leven met ons allen in een maatschappij die is gebaseerd op wetten en gedragsregels die we met z’n allen op een beschaafde manier zijn overeengekomen. Door lobbygroepen en belangenverenigingen, en iedere paar jaar met z’n allen in het stemhokje. Ik wil niet dat de gang van zaken in de samenleving verandert onder druk van psychopaten met kapmessen, machinegeweren en handgranaten.

Paniekvoetbal

Dit weekend werd duidelijk dat de Europese veiligheidsministers zich hebben laten verleiden tot een onvervalst staaltje paniekvoetbal. De veiligheidsmaatregelen in en om de internationale treinen worden flink opgeschroefd. Dat lijkt mooi, maar feitelijk krijgen terroristen -die vooral als doel hebben, door angst de samenleving te ontwrichten- hun zin.

Nee hoor, niet alle reeds ingevoerde en nog in te voeren maatregelen zijn even slecht. Dat er meer politiemensen op stations en in treinen zijn, is op zich prima. Zeker wanneer deze mensen goed zijn getraind in het herkennen van verdacht gedrag. Op die manier kunnen potentiële aanslagplegers worden tegengehouden. Dan moet je natuurlijk wel hopen, dat de tegengehouden terrorist niet vervolgens in de stationshal of op het perron wild om zich heen schiet, of zichzelf plus tientallen omstanders daar opblaast.

Slachtoffers

Maar wat bereik je nou eigenlijk, met die extra beveiliging van internationale treinen? In Europa vielen deze eeuw de meeste terrorismeslachtoffers onder reizigers in Spaanse forensentreinen. Om dat even naar Nederlandse omstandigheden te vertalen: bomaanslagen werden niet op de Thalys, de IC-Brussel, de ICE of de Berlijntrein gepleegd, maar op de Sprinter tussen Almere Oostvaarders en Amsterdam Centraal. Het is trouwens ook niet waar, dat het gevaar uitsluitend uit Islamitisch-extremistische hoek komt. In Nederland werden treinen gekaapt en passagiers en NS-personeel vermoord door Zuidmolukkers.

In Londen werden metro’s niet alleen door moslims opgeblazen, maar eerder ook door de IRA. Kortom, terrorisme is van alle tijden en kan overal vandaan komen. Het is iets waarmee we als samenleving nu eenmaal te maken hebben. En het nu extra gaan bewaken van internationale treinen heeft slechts een waterbedeffect: kwaadwillenden zullen (voorzover ze per se een trein willen opblazen, en niet een winkelcentrum of een uitgaansgelegenheid) hun vizier richten op andere treinen. De NS en de andere vervoerders rijden duizenden van die treinen per dag, langs honderden stations. Keuze zat.

Veiligheidsmanie

Maar de Europese veiligheidsministers slaan pas écht door qua veiligheidsmanie, door serieus na te denken over de vraag, of internationale treinkaartjes straks uitsluitend op naam verkrijgbaar zullen moeten zijn. Dat is écht schieten met een kanon op een mug. Immers: het kopen van een treinkaartje wordt wel heel omslachtig. Je zult je bij het kopen van een ticket moeten identificeren.

Dus vanuit huis op je laptop een E-ticket bestellen, nee, dat zit er niet meer in: iedereen kan wel zeggen dat ‘ie Martijn van Gompel of Marieke van Best heet. Nee, je zult naar een loket moeten. En een geldige legitimatie moeten tonen. En dat terwijl op veruit de meeste NS-stations de loketten gesloten zijn, en op de resterende stations de wachttijden bij het internationale loket veelal onbeschoft lang zijn. Allemaal gedoe. En wat gebeurt er, wanneer de lokettist de boodschap aan meneer Mohammed El Weetikveel moet overbrengen dat hij geen internationaal ticket mag kopen omdat hij genoteerd staat op een lijst van gevaarlijke personen?

Hermetisch afgesloten

Trouwens, het verkrijgen van gegevens uit die lijst behoort voorbehouden te zijn aan beëdigde personen, zoals politiemensen. Een doodeenvoudige lokettist valt, met alle respect, niet binnen die categorie. En dan nog: dan heb je een op naam gesteld vervoerbewijs, en dan? Bij het instappen zal nogmaals moeten worden gecontroleerd of de instapper wel dezelfde persoon is als de koper van het ticket. Ik zie de lange rijen en de hermetisch afgesloten perrons al voor me. En het enige wat daarmee wordt bereikt, is een vorm van schijnveiligheid die het in de politieke arena prima doet, maar de burger niets te bieden heeft.

Een groot pluspunt van het OV is, dat je naar believen en zonder gedoe kan reizen. Juist al dat gedoe dat vliegen zo omslachtig maakt, blijft de treinreiziger bespaard. Nou ja, tot nu toe dan. Dat moet wel zo blijven. Onzinpraatjes van veiligheidsministers doen daar wat mij betreft niets aan af.

Rikus Spithorst is voorzitter van de Maatschappij Voor Beter OV