Kanttekeningen bij buurtacties voor verkeersveiligheid in 30 km/uur-zones
Buurtacties in 30 km/uur-zones zoals remwegdemonstraties en lasergunmetingen met inwoners van de wijk hebben amper effect. Dat blijkt uit onderzoek van de SWOV in opdracht van CROW in vijf gemeenten: Groningen, Houten, Leeuwarden, Nijkerk, Rotterdam. De uitkomsten breder trekken is lastig benadrukt CROW. Daarvoor was te weinig data beschikbaar.
Remwegdemonstraties, lasergunmetingen met wijkbewoners en verkeersborden gemaakt door of met kinderen uit de buurt of plaatselijke kunstenaars. Het zijn voorbeelden van buurtacties waarmee wijkbewoners en verkeersveiligheidsorganisaties op tal van plekken in het land 30km/uur-zones veiliger proberen te maken. Daar is ook alle reden toe, blijkt uit onderzoek van de afgelopen jaren. In 30km/uur-zones vielen in 2015 40 verkeersdoden. Ook rijden automobilisten in zulke zones regelmatig te hard. En bovendien voelen mensen zich onveiliger wanneer verkeerssoorten niet gescheiden zijn.
Zelf verzamelen
Maar wat is het resultaat van die buurtacties? Die vraag onderzocht de SWOV in opdracht van CROW in de gemeenten Groningen, Houten, Leeuwarden, Nijkerk en Rotterdam. In iedere gemeente is een straat tegen het licht gehouden, behalve in de gemeente Leeuwarden. Daar ging het om twee straten. De onderzoekers keken naar het effect op de gereden snelheid, op de verkeersveiligheidsgevoelens en op de motivatie van automobilisten om niet meer dan 30 kilometer per uur te rijden.
De onderzoeksopzet was, in de woorden van de onderzoekers, ‘quasi-experimenteel’. Voorafgaand aan de buurtactie, kort erna en een half jaar later moesten de subjectieve veiligheid, de motivatie en de gereden snelheid voor elke locatie gemeten worden. Bovendien was de bedoeling om voor elke locatie op elk meetmoment ook op een controlelocatie in dezelfde gemeente te meten. Zo kon worden gecorrigeerd voor eventuele effecten van externe factoren zoals weersomstandigheden. De vijf gemeenten moesten de data zelf verzamelen, maar zijn daar niet allemaal volledig in geslaagd.
Adequaat
De gemeenten hadden beschikking over een online-enquête en een protocol voor snelheidsmetingen. In de enquête werd gevraagd hoe veilig men zich in de straat voelde en hoe gemotiveerd men was om zich aan de limiet van 30 kilometer per uur te houden. Bij de snelheidsmetingen zijn de gemiddelde snelheid en de V85 bepaald. V85 is de snelheid die door 85 procent van de automobilisten niet wordt overschreden.
De gereden snelheden zijn alleen adequaat gemeten in Groningen, Houten en Nijkerk, dat wil zeggen zowel in de voor- als nameting met een controlegroep. De verkeersveiligheidsgevoelens en de motivatie zijn alleen in Groningen en Houten gemeten met zowel een voor- als nameting. In totaal telde de enquête 352 responsen. Onbekend is hoeveel mensen de vragenlijst hebben ontvangen. Daarom kon geen responspercentage worden berekend.
Onvolkomenheden
De onderzoekers vonden geen statistisch significant bewijs voor een effect van buurtacties. “Voor en na de buurtactie is er nauwelijks verschil in verkeersveiligheidsgevoelens en motivatie in de betreffende straat in vergelijking met die in de controlestraat. Een statistische toets levert geen bewijs voor een effect van de buurtactie. In twee van de drie gemeenten (de gemeenten waar het onderzoek volledig is uitgevoerd, red.) is er een kleine afname van de gereden snelheden in de straat met de buurtactie ten opzichte van die in de controlestraat, maar een statistische toets laat geen bewijs zien dat dit het effect is van de buurtactie.”
Het ontbreken van statistisch significante effecten kan te maken hebben met onvolkomenheden in de dataverzameling, stellen de onderzoekers. Het gaat volgens hen dan mogelijk om weinig beschikbare data, slechte vergelijkbaarheid tussen casussen. “Echter”, zo benadrukken ze, “ook los van de statistische toets zijn er geen of slechts kleine verschillen in verkeersveiligheidsgevoelens, motivatie en gereden snelheden en blijven de gereden snelheden boven de gewenste 30 kilometer per uur liggen.”
N.B. In een eerdere versie van dit artikel stond in de kop dat de buurtacties nauwelijks effect hebben. Dat is te stellig, benadrukt CROW. Voor die conclusie is te weinig data beschikbaar, zoals ook uit het artikel blijkt. Lang niet alle steden leverden de benodigde gegevens namelijk.
