Blog: wat is er bijzonder aan het MaaS-ecosysteem?

Wat is nou een MaaS-ecosysteem, hoe werkt dat, en waar past mijn organisatie dan in? Afgelopen jaar is Koenraad Verduyn, directeur New Mobility bij softwareontwikkelaar PTV Group verschillende keren geconfronteerd met die vraag, schrijft hij in zijn blog. “Wat er zo speciaal is aan een dergelijk ecosysteem, is het feit dat vele bedrijven samenwerken, zonder dat ze een gezamenlijk contract vervullen.”

Laat ons beginnen met de definitie van een ecosysteem. In 1993 werd die term voor de eerste keer toegepast in business, namelijk als volgt : meerdere bedrijven die zowel competitief als coöperatief samenwerken om nieuwe ideeën uit te werken, innovatief te zijn en klanten te bedienen.

Samenwerken

Wat er zo speciaal is aan een dergelijk ecosysteem, is het feit dat vele bedrijven samenwerken. Maar ze hebben geen gezamenlijk contract te vervullen, niet in een toeleverancier-klant-relatie, zelfs niet in een aannemer-onderaannemer-relatie. Dit is net de kern van hoe MaaS werkt. Bedrijven die elkaar voordien niet kenden, vormen nu samen met nieuwe bedrijven een gemeenschappelijk aanbod aan de klant, zonder een contractuele band. Dit is mogelijk gemaakt door het aanbod van al deze bedrijven te bundelen in één aanbod met één financieel plaatje – mogelijk gemaakt door de eerste MaaS apps.

Is dit dan een kluwen van bedrijven die op ad-hoc basis elkaar ontmoeten? Of zit er ook een structuur achter? In het volgend plaatje heb ik dit proberen te illustreren :

Van boven naar beneden zie ik vijf lagen :

1. De passagiers

Hier begint alles: namelijk met een aanvraag om vervoerd te worden van A naar B. Gebruik makend van een app worden alle mogelijke routes en transportmodi (of combinaties daarvan) opgevraagd, tickets geboekt en betaald.

2. De MaaS-providers

Dit zijn de integratoren van de transportwereld. Ze bundelen alle bestaande aanbod, verwerken de aanvraag en zijn de interface tussen de passagier en de rest van het speelveld. Ook verwerken ze de financiële kant van de transactie.

3. De serviceproviders

Dit zijn de bedrijven die de transportservices organiseren. Busbedrijven, taxiorganisaties, deelfietsaanbieders – ze focussen zich meestal op één modus en ze waren vroeger rechtstreeks in contact met de reiziger. Binnen MaaS functioneert de MaaS-provider als de intermediaire schakel naar de reiziger.

4. De drivers

Deze laag stelt het fysieke transport voor. Dit zijn de voertuigen die rondrijden, taxi’s die mensen oppikken en deelfietsen die door de straat zoemen. Soms zijn het dezelfde firma’s als in de serviceprovider-laag, maar dikwijls wordt de operationele laag uitbesteed aan vervoerders.

5. De infrastructuur

Hier bevinden zich ITS-systemen, verkeerslichten, dynamische borden, tot zelfs het asfalt toe. Deze laag wordt meer en meer een dynamische laag, in plaats van een statische hoop asfalt met een actieve rol in het verwerken van informatie. Vandaar dat ze als aparte laag in het schema is opgenomen. Wat zijn dan een aantal eigenschappen van zo’n ecosysteem?

One-to-many

Ten eerste is er een one-to-many relatie. Eén MaaS-provider integreert het aanbod van verschillende service providers. Eén serviceprovider kan de diensten van verschillende operators integreren. En één operator gebruikt meerdere stukken infrastructuur. Dit betekent dat er een informatie stroom is van boven naar beneden en terug, en die moet zorgvuldig uitgevoerd worden. Eén kink in de kabel en de ganse trip valt stil – passagier achterlatend. Dit vereist gestandaardiseerde interfaces, realtime datastromen en vertrouwen tussen alle spelers.

Financiële stroom

Ten tweede is er ook een financiële stroom van boven naar beneden. In het verleden koos de passagier de juiste serviceprovider, betaalde en ging op weg. Nu zijn er niet alleen meer lagen in die dienstverlening, maar de financiële stromen tussen laag twee en vier kunnen meerdere keren herhaald worden voor elk deel van een multimodale trip. Dit vereist opnieuw open standaarden, maar ook toegang tot boekingssystemen en de mogelijkheid om services door te verkopen met een winstmarge. Vooral voor openbaar vervoer-bedrijven is die laatste vereiste nog een grote stap, aangezien ze op die manier de controle over hun verkoopkanalen moeten afgeven.

Geen contract

Een derde eigenschap is dat er geen contract tussen de spelers hoeft te zijn. Een MaaS-provider heeft geen idee wie de bus opereert waarvoor hij juist een ticket verkocht heeft. Eén serviceprovider in een multimodale trip hoeft niet te weten wie het volgende deel van de trip gaat uitvoeren, en als hij het al weet dan is er geen contractuele band tussen beide. En toch moet iemand ervoor zorgen dat alle delen van de ketting op elkaar passen. Er zijn op dit moment slechts een beperkt aantal MaaS-providers die de volledige verantwoordelijkheid nemen om de passagier van A naar B te brengen, en het is onduidelijk waar de verantwoordelijkheid juist ligt in de ganse keten.

Rol overheid

Wat is dan de rol van de overheid hierin? Uiteraard speelt die ook een rol. In mijn bescheiden mening dient de overheid de spelregels en wetgeving te bepalen die toelaten dat het ecosysteem groeit en bloeit. Open standaarden bepalen – en opleggen, open ticketingsystemen vereisen, en toegang tot de markt reguleren is de rol van de overheid. Net zoals bij een botanist is hun rol een delicate evenwichtsoefening. Teveel tussenkomst en het hele systeem wordt afhankelijk van de overheid. Te weinig, en je loopt het risico dat één speler de markt overneemt en gezonde concurrentie achterblijft.

Koenraad Verduyn is directeur New Mobility bij softwareontwikkelaar PTV Group