Beloning belangrijkste drijfveer voor spitsmijden
Deelnemers aan zes proeven met spitsmijden gingen tussen de 16% en 60% van hun spitsritten mijden. Meestal ging het om andere tijdstippen waarop werd gereisd, andere routes en thuiswerken. Een andere vervoerwijze koos men minder vaak.
Dat blijkt uit een analyse door bureau MuConsult van een aantal spitsmijdenprojecten – al dan niet gekoppeld aan wegwerkzaamheden – die de afgelopen jaren in Nederland zijn uitgevoerd.
De hoogte van de beloning speelt de belangrijkste rol bij de keuze om mee te doen, aldus het onderzoek. Een andere reden om mee te doen is de regionale fileproblematiek. Vooral tijdelijke situaties verhogen het urgentiegevoel bij potentiele deelnemers.
Verder spelen de eigen mogelijkheden om gedrag aan te passen mee en de inspanningen die men eventueel moet leveren bij de inbouw van een kastje in de auto die de ritten bijhoudt.
Het aantal spitsmijdingen varieerde aanzienlijk per locatie. De grootste relatieve verandering is gemeten in SpitsVrij Utrecht Oost (-58%); de kleinste verandering in Slim prijzen RegioRing Arnhem-Nijmegen (-16%). In absolute aantallen gerealiseerde spitsmijdingen zijn SpitsScoren A15 Rotterdam en SpitsVrij Utrecht Oost de grootsten, en is Spitsmijden Haaglanden het kleinste (vanwege het lage aantal deelnemers).
De gedragsverandering leidde vooral tot andere tijdstippen waarop men reisde, andere routes en andere locaties (thuiswerken); een verandering van vervoerwijze kwam minder vaak voor. Daarbij is echter wel sprake van verschillen tussen de projecten. In specifieke regio’s met een goed OV-netwerk, zoals Haaglanden en Utrecht, is vaker gebruik gemaakt van het OV als alternatief voor de auto. In Haaglanden is ook vaak gebruik gemaakt van de fiets.
Over de effecten op langere termijn is het rapport voorzichtig. ‘Effecten lijken blijvend in de eerste maanden na de projecten, er treedt geen (aantoonbare) daling op van het aantal mijdingen na afloop van de beloningsperiode. Daarbij merken we wel op dat deze conclusies worden getrokken op basis van slechts twee projecten waarvan een naperiode beschikbaar is.’
Hoewel het onderzoek niet expliciet ingaat op de kosten van de verschillende projecten, stellen de onderzoekers wel dat het instrument “belonen voor spitsmijden” een (kosten) effectief instrument kan zijn voor realisatie van duurzame bereikbaarheid. ‘Bij toekomstige projecten zullen dan wel weloverwogen keuzen moeten worden gemaakt ten aanzien van de inzet van het instrument bij tijdelijke (Werk in Uitvoering) dan wel structurele bereikbaarheidsproblemen. Daarnaast is het van belang dat goed gelet wordt op de efficiency bij de uitwerking: de selectie van relevante doelgroepen, de keuze van de techniek en de vormgeving van het project alsmede een efficiënte aanbesteding en monitoring van de voortgang.’
