Spitsvrij loont, als het beklijft
Spitsvrij loont de samenleving. Dat blijkt volgens de provincie Utrecht uit het onderzoek naar de effecten van het spitsmijdenproject in de driehoek Utrecht-Amersfoort-Hilversum. Maar dan moet je er wel van uitgaan dat de helft van de automobilisten de spits blijft mijden, als de beloning wordt afgeschaft.
Ruim 5.000 deelnemers doen mee aan het spitsmijdenproject. Uit onderzoek blijkt dat de deelnemers gemiddeld ruim 40% van de spitsperioden mijden. De deelnemers kiezen voor een andere vervoerwijze of rijden een andere route. Ook het thuiswerken onder de deelnemers is toegenomen. Daarnaast geven de deelnemers aan meer buiten de spits te reizen. Het grootste effect qua reistijdwinst door Spitsvrij is gemeten in de avondspits op de A1 richting Amersfoort en in de ochtendspits op de A27 richting Utrecht.
De kosten van Spitsvrij – zo’n 12 miljoen euro- bestaan voor een belangrijk deel uit de kosten voor beloningen aan de deelnemers. De baten zijn onder andere de reistijdwinsten en winsten in de betrouwbaarheid van de reistijden, betere verkeersveiligheid, minder belasting voor het milieu en minder geluidsoverlast.
Uit berekeningen die opdracht van de provincie zijn gemaakt blijkt dat de reistijdwinst het meeste oplevert: omgerekend 16 miljoen euro. De verkeersveiligheidswinst wordt begroot op 2,5 miljoen euro en de milieuvoordelen zijn goed voor nog eens bijna 2 miljoen euro. Per saldo blijft er na aftrek van de kosten 5,4 miljoen euro aan winst over.
Eén van de uitgangspunten bij de berekening is dat tenminste de helft van de automobilisten de spits blijven mijden geschetste maatschappelijke opbrengsten van Spitsvrij ook na beëindiging van de beloningen aan de deelnemers bestaan. Deze maatschappelijke baten lopen wel terug. De inschatting is dat bij het einde van de beloningen de helft van de automobilisten nog tien jaar het gewijzigde gedrag blijft volhouden. Is dat niet het geval, dan ontstaat een ander beeld. De kosten/baten verhouding slaat dan om van 1,5 naar 0,61, met andere woorden: dan moet er geld bij.
