Reportage leerlingenvervoer: ‘Als chauffeur ben je eigenlijk een mobiele zorgverlener’

De mist is amper opgeklaard of Henk Boerman (68) stapt in zijn taxibus. Het is kwart over zeven ‘s ochtends en de chauffeur, in dienst van Willemsen-de Koning, is van Zutphen onderweg naar Deventer om zes kinderen op te halen die naar twee kindercentra moeten worden gebracht.

Als Boerman bij het eerste huis aanbelt, zwaait de deur binnen enkele ogenblikken open. “Dag kerel, hoe is het met je? Heb je lekker geslapen?”, vraagt hij aan het eerste kind dat hij deze donderdag, vlak voor de start van de zomervakantie, ophaalt. Het jongetje van een jaar of vijf rent naar buiten om de chauffeur te begroeten. Boerman maakt eerst nog een praatje met de moeder, waarna hij haar zoontje helpt met instappen. Voordat de chauffeur zelf instapt, krijgt hij nog een cadeautje van de moeder als dank voor de goede zorgen dit jaar.

Boerman rijdt vandaag een zogeheten moederrit: twee routes die in één rit gereden worden. Tijdens de ochtendrit rijden zes kinderen mee, die allemaal worden afgezet bij kindercentra. “Dat zijn stuk voor stuk warme overdrachten”, vertelt de chauffeur. “Dat betekent dat je de kinderen één voor één uit de bus moet halen en naar het klaslokaal moet brengen. De meesten zijn nog te klein om zelfstandig de school in te sturen. Ook hebben ze vaak van alles bij zich, zoals schooltassen en kinderzitjes. Dat alles bij elkaar kost best wat tijd. Pas als ieder kind is afgeleverd, stopt de route.”

“Creëer duidelijkheid, dat geeft rust”

Boerman praat tijdens het rijden regelmatig met en tegen de kinderen. Zo benoemt hij wat er onderweg gebeurt of hij maakt grapjes. “Bewaak jij de bus even?”, vraagt hij aan een kind als hij een ander kind de school in brengt. Hij krijgt een bevestigend antwoord. “Het belangrijkste van dit werk is dat je iedereen serieus neemt. Luister goed naar wat de ander zegt, probeer niet te snel een oordeel te vellen en stel de juiste vragen. Als je helder met elkaar communiceert, dan weet iedereen wat er van elkaar wordt verwacht. Creëer duidelijkheid, dat geeft rust.”

Een ander kind oogt een beetje bleek en heeft slecht geslapen, vertelde de moeder aan Boerman tijdens het ophaalmoment. De chauffeur geeft deze informatie door aan de juf terwijl het betreffende kind het klaslokaal in rent. “In de bus monitor ik bepaalde informatie die ik van de ouders krijg. Dat toezicht is op dat soort momenten even nodig, omdat beide partijen zich zorgen maken over de gesteldheid van het kind. Dan ben je toch even een schakel in dat proces. Dat wordt door zowel de ouders als de school enorm op prijs gesteld.”

Praatje

Na een praatje met de juf vervolgt de chauffeur zijn route om de andere kinderen te vervoeren. Om 09.22 uur zit het laatste kind in de klasEen van de grootste problemen waar het leerlingenvervoer momenteel mee kampt, is het voortdurende chauffeurstekort. Hoewel Henk Boerman hier zelf nauwelijks hinder van ondervindt, vallen hem wel dingen op. “Ik merk met enige regelmaat dat er spanningsvelden in de ritplanning zijn”, zegt Boerman aan de keukentafel onder het genot van een kop koffie. “Dat zijn ritten die qua tijd niet ideaal op elkaar aansluiten, maar wel gereden moeten worden. Gelukkig wordt dat, in samenwerking met de planning, vaak op een creatieve manier opgelost.”

Wat ook helpt is een duidelijke communicatie. “Als ik in de planning een tijdsconflict tegenkom, communiceer ik naar iedereen dat ik wat later ben en ook waarom ik wat later ben. Stel mensen op de hoogte, desnoods met een sms’je of telefoontje. Dan zijn ze namelijk in ieder geval gerustgesteld. Daarnaast wordt op die manier ook een stukje ergernis over de vervoerder weggehaald. Zo probeer je dat op een creatieve manier met elkaar op te lossen.”

Toch blijft dat slechts een doekje tegen het bloeden. “Het is niet voor niets dat er achterop de taxibusjes van Willemsen-de Koning nog altijd de tekst ‘chauffeurs gezocht’ staat”, zegt Boerman. “Dat betekent dat er nog steeds een gebrek aan chauffeurs is. In algemene zin denk ik dat wanneer de salariëring en secundaire arbeidsvoorwaarden beter zouden zijn, dat het beroep aantrekkelijker wordt waardoor meer mensen voor dit vak kiezen. Och, is het alweer zo laat? We moeten weer rijden.”

Vertraging

Om 14.30 uur stapt Boerman weer in zijn taxibus. In tegenstelling tot de ochtendrit, moet hij voor de middagrit slechts vier kinderen ophalen. De andere passagiers worden door de ouders zelf opgehaald. “Weet je wat de grootste oorzaak is waardoor kinderen soms te laat op school komen of worden opgehaald?”, vraagt hij. “Vertraging op de weg. Je hebt weleens met overmacht te maken. Op het moment dat je bijvoorbeeld achter een vuilniswagen rijdt op een weg waar je niet kan inhalen, ben je zomaar tien minuten later. Dat stokt enorm. Bepaalde verkeersomstandigheden hebben gewoon invloed, dat soort dingen kan je niet altijd voorspellen.”

Tekst loopt door onder het kader.

Dat kan de vervoerder bij de beoordeling duur komen te staan, ziet Boerman. En dat stuit hem tegen de borst. “De marktwerking is pervers. Daardoor worden er namelijk soms onredelijke eisen gesteld. Het is een gotspe dat als er ergens een minuut te laat gereden wordt, doordat er bijvoorbeeld een tractor het verkeer hindert, dat een vervoerder daarop wordt afgestraft omdat er een percentage in het contract is afgesproken. Dat is niet de menselijke maat. Strikt genomen zou de vervoerder dan eigenlijk een proces tegen die tractor moeten aanspannen, omdat deze onderweg de weg heeft versperd en de vervoerder daardoor een boete heeft gekregen.”

Volgens Boerman redeneren opdrachtgevers te veel vanuit alleen economische belangen. “Daar wil ik de gemeenteraden ook op aanspreken. Stel eens een Programma van Eisen op dat niet alleen cijfermatig, maar ook sociaal is. Een vervoerder kan pas maatwerk bieden als er een reëel eisenpakket op tafel ligt. Dat is ook nodig, want als chauffeur in het leerlingenvervoer ben je eigenlijk een mobiele zorgverlener.”

De bootjes

Nadat Boerman zijn taxibus pal voor de deur van het kindercentrum parkeert, loopt hij naar binnen om de kinderen op te halen. Al pratend loopt hij met de begeleiders naar buiten. Samen sjouwen ze de kinderzitjes terug naar de bus. Eén voor één zet hij de kinderen in het voertuig. “Zijn we er klaar voor?”, roept de chauffeur voordat hij wegrijdt.

Tekst loopt door onder de foto.

Op de terugweg naar huis rijdt Boerman met de kinderen langs de haven van Zutphen, die hij steevast “de bootjes” noemt. Dat had hij aan een aantal kinderen al tijdens de ochtendrit beloofd. “Ik zie ‘m”, roept een van de kinderen als de chauffeur langs de schepen rijdt. Voor dit kind zal deze route echter vermoedelijk de laatste keer zijn. Dit kind gaat volgend jaar naar een andere school en zal daardoor waarschijnlijk niet meer door Boerman worden vervoerd. “Ik ga hem wel missen”, zegt hij daarover.

Eenmaal thuis aangekomen is de afzwaaiende passagier al in slaap gevallen. Boerman belt aan en laat de moeder het kind wakker maken. “Dan ziet hij meteen een vertrouwd gezicht”, legt hij uit. De moeder maakt haar kind wakker en tilt hem uit de taxi. Na het jongetje naar binnen te hebben gebracht, komt ze weer naar buiten om Boerman nogmaals te bedanken dat hij haar zoon driekwart jaar met zorg heeft vervoerd. “Bedankt Henk, ik hoop dat ik je volgend jaar weer zie.”